Rosanne van Bruggen: Het persoonlijke is politiek
18 april 2023
Afgelopen jaar was ik op reis door Azië en kwam ik, zoals gebruikelijk, vooral Nederlanders tegen. In een polo gekleed, hadden vader en zoon de waterval beklommen. Het ‘woke-virus’ dat tegenwoordig op universiteiten heerst - zo vertelde de zoon - had hem doen stoppen met de studie filosofie. Vervolgens belandde ik, ‘een radicaal-linkse' al wachtende op een gebakken banaan, in een politieke discussie die behoorlijk persoonlijk werd: ik zou vanzelf wel weer rechts worden wanneer ik een man met geld zou treffen. Wanneer een moment als deze mij al zo kan frustreren, hoe moeilijk moet het dan zijn voor een BKS-student die zich voortdurend moet bewijzen vanwege haar hoofddoek? In haar blog beschrijft mijn medestudent ‘micro-agressie’: impliciete vormen van discriminatie die in stand worden gehouden door taal, gedrag en sociale normen. Expliciet is dit in het onderwijs bijvoorbeeld te zien aan het ontbreken van mensen van kleur in cursusmateriaal, syllabi en voor de klas, ook op de UvH. Dit vraagt om een kritische evaluatie op ons onderwijssysteem.
Afgelopen jaar nodigde Woke en Weerstand daarom hoogleraar Anthony Pinn uit. In onze collegezaal benadrukte Pinn het belang van een curriculum dat ervaringen en perspectieven van gemarginaliseerde groepen centraal stelt. Om dit te realiseren, moet het onderwijs worden gedekoloniseerd. In de kern betekent dekolonisatie het confronteren van erfenissen van kolonialisme en het ontsluieren van het racisme dat ons onderwijs tot op heden vormt. Het persoonlijke is politiek, de erkenning daarvan is een belangrijk aspect van dekolonisatie. Individuele ervaringen van racisme en uitsluiting zijn niet alleen individuele problemen, maar maatschappelijk institutionele problemen - verbonden met bredere systemen van macht en onderdrukking. Er is dus ook sprake van een politieke dimensie. Politiek filosoof Ben-Porath benadrukt daarom dat het onderwijs bij uitstek een plek moet zijn waar individuen om leren gaan met diversiteit, met aandacht voor machtsstructuren en onderdrukking. In de tweede fase van het project werkte Woke en Weerstand daarom samen met drie docenten aan een herziening van specifieke modules aan de UvH.
Politiek theoreticus Chantal Mouffe betoogt dat dekolonisatie een belangrijke stap is om ruimte te creëren voor meerdere perspectieven en stemmen. Net als de jongen met een polo onder een waterval, zou de vrouw met een hoofddoek in de collegebank net zo gemakkelijk haar perspectief moeten kunnen delen. Dit is volgens Mouffe essentieel voor het effectief functioneren van de democratische samenleving. Een maatschappelijk belang dat ook past bij de missie van de UvH: het opnemen en waarderen van alle studenten. En alvast als antwoord op de bezorgde polo of dit niet leidt tot zelfcensuur: nee, dit leidt niet tot een afname van ‘academische vrijheid’, maar juist tot een verrijking ervan. Het is namelijk volgens Ben-Porath aan de docenten om intellectuele eerlijkheid te waarborgen. Intellectuele eerlijkheid is iets anders dan geen eigen denkbeelden mogen hebben en “requires adherence to discipline-appropriate, scientific- and evidence-based practices” (p. 2). Het verbreden van perspectieven kan juist kritische denkers creëren en daarmee de academische kwaliteit versterken.
Afgelopen jaar was ik op reis door Azië en kwam ik, zoals gebruikelijk, vooral Nederlanders tegen. In een polo gekleed, hadden vader en zoon de waterval beklommen. Het ‘woke-virus’ dat tegenwoordig op universiteiten heerst - zo vertelde de zoon - had hem doen stoppen met de studie filosofie. Vervolgens belandde ik, ‘een radicaal-linkse' al wachtende op een gebakken banaan, in een politieke discussie die behoorlijk persoonlijk werd...