Humanisme als inspiratiebron
Het humanisme is een open levensbeschouwing, die zich richt op reflectie en dialoog. Het is een kritische en vernieuwende beweging die er van uit gaat dat de mens een autonome en verantwoordelijke rol heeft in de vormgeving van zijn bestaan. Het moderne humanisme bouwt voort op een rijke traditie van denkbeelden en waarden. Humanisme staat voor waarden als vrijheid, verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid, solidariteit en pluralisme. Het omvat het streven naar een goed, mooi en zinvol leven.
Humanisme is ook een politiek en moreel streven naar een humanere samenleving. Ons samenleven vindt plaats in de context van sociale, culturele en politieke structuren die meer of minder rechtvaardig en zorgzaam kunnen zijn. Het humanisme beoogt deze structuren en praktijken te verbeteren.
Oog voor afhankelijkheid en kwetsbaarheid
In het humanisme klinkt het streven door om mensen hun leven en samenleven in overeenstemming te laten brengen met hun eigen aspiraties en capaciteiten, als volwaardig participerend deelnemer van de samenleving. Dit streven roept ook spanningen op. Mensen zijn kwetsbaar en afhankelijk. Ze stellen tegenstrijdige eisen aan de kwaliteit van hun bestaan. Bovendien wordt hun speelruimte sterk beïnvloed door (al eerder genoemde) sociale, culturele en politieke structuren. Mensen tot bloei brengen gaat dus niet over het streven naar een vlekkeloos ideaal bestaan, maar over het streven naar een zo goed mogelijk samenleven, met oog voor gebrek, kwetsbaarheid en tegenstrijdigheden.
Pluralisme
We leven in een pluralistische wereld en zoeken naar een manier om met deze pluriformiteit om te gaan. In een pluralistische wereld zijn mensen niet langer afhankelijk van zinsverbanden die hen worden aangereikt (zoals een zuil, godsdienst of ideologie), maar staan ze voor de uitdaging zelf zin te scheppen. Een humanistische visie op mens en samenleving, en in het bijzonder op goed leven en samenleven, veronderstelt de aanwezigheid van bepaalde social imaginaries, verbeeldingen van hoe ons samenleven vorm krijgt, en hoe we ons tot elkaar en tot de richtinggevende waardenkaders van onze cultuur verhouden.
Inclusief en ondogmatisch
De universiteit bestudeert het humanisme in inclusieve en ondogmatische zin. Het ziet het moderne humanisme als een open, dialogische en inclusieve levensbeschouwing die niet alleen buiten, maar ook binnen religies wordt aangetroffen. Bovendien geldt: ook een humanistische visie op goed leven en samenleven is veranderlijk, ingebed in culturele, maatschappelijke en historische contexten, en bekritiseerbaar.
Humanisme en Humanistiek
De universiteit geeft in haar onderwijs en onderzoek theoretisch en praktisch gestalte aan het hierboven verwoorde humanistische streven. Humanistiek en humanisme zijn echter niet identiek aan elkaar. Humanistiek is de wetenschappelijke studie van mens, organisatie en samenleving met het oog op zingeving en humanisering. Humanisme is daarbij de inspiratiebron. Op haar beurt levert Humanistiek een bijdrage aan de filosofische verankering en verdere ontwikkeling van het humanisme als levensbeschouwing.