Voorbeeldige bildung in het vmbo

• Start: 1 september 2021
• Looptijd: tot 1 april 2023
• Status: afgerond

Beschrijving

In vier provincies worden professionele leergemeenschappen (PLG’s) opgezet, waarbinnen vmbo-leraren ervaring en kennis over bildend onderwijs uitwisselen en verder ontwikkelen. Dat gebeurt in 6 bijeenkomsten via een onderzoeksmatig ontwerptraject, waarbij het accent ligt op de voorbeeldfunctie van de leraren. Dit leidt tot meer op Bildung geïnspireerde lessen voor leerlingen. Ook wordt via een traject voor schoolleiders van betrokken schoolleiders toegewerkt naar een schoolbrede doorwerking van Bildung. Docent-onderzoekers van de lerarenopleidingen van Fontys, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Arnhem-Nijmegen en Windesheim zullen de bijeenkomsten begeleiden.

Tegelijkertijd voert de Universiteit voor Humanistiek een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek uit om te achterhalen in welke mate en hoe vmbo-leraren Bildung laten zien in hun voorbeeldgedrag, en hoe dit wordt waargenomen door hun leerlingen. Concreet gaan we na in hoeverre de idealen van leraren rond Bildung corresponderen met hun concrete lesplannen, hun gedrag in de klas en de percepties daarvan door leerlingen. Dit onderzoek draagt bij aan een stevigere kennisbasis over Bildung in het onderwijs, en resultaten zullen breed worden gedeeld via een website, webinars, een boek en artikelen. 

Het afgelopen decennium is Bildung vaak aangehaald als alternatief voor een onderwijsvisie waarin de overdracht van vakspecifieke kennis en vaardigheden en het voorbereiden op de arbeidsmarkt centraal staat. Bildung gaat daarentegen over de vorming van de gehele mens,  als een doel op zich. De Duitse Bildung-traditie werd uitgewerkt voor het algemeen vormende en hogere onderwijs, maar nog amper voor het (v)mbo. En dat terwijl vorming een belangrijk onderdeel van het vmbo is, en ongeveer de helft van alle vmbo-leerlingen naar het vmbo gaat. In dit project wordt de potentie van de Bildung-traditie voor het vmbo uitgewerkt en kritisch gevolgd.  

Vervolg op pilot

Dit project is een vervolg op de pilot Bildung doen in het vmbo, die liep van 1 maart 2020 tot 1 mei 2021.  In deze pilot zijn twee professionele leergemeenschappen (PLG's) over bildung opgezet voor vmbo-docenten uit het midden en zuiden van het land. Hierbij waren 13 vmbo-docenten van 9 middelbare scholen betrokken. Docent-onderzoekers van de lerarenopleidingen van Fontys en Hogeschool Utrecht begeleidden de bijeenkomsten. UvH voerde (samen met de HU en UU) een onderzoek uit naar de kenmerken van het ontwikkelde onderwijs en de professionele ontwikkeling van de vmbo-docenten tijdens de professionele leergemeenschap. 

Onderzoekers

Partners

• +/- 20 vmbo-docenten van 10 middelbare scholen
• Lectoraat Normatieve Professionalisering, Hogeschool Utrecht 
• Fontys Lerarenopleiding Tilburg 
• Academie Educatie, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
• Faculteit Bewegen & Educatie, Hogeschool Windesheim

(Mede)financiering

Zie ook

Projectwebsite bildungvmbo.nl

• Lessen in levenskunst, interview met Wouter Sanderse in VO Magazine (maart 2022)
• 'Kennis van de wereld begint met zelfinzicht, een onderzoek naar Bildung in het vmbo, Trajectum, 23 februari 2021
• 'Bildung project zet vmbo leerling aan het denken', Fontys hogeschool, 24 maart 2021
• 'Waarom bildung het vmbo onterecht links laat liggen', Wouter Sanderse, in Van twaalf tot achttien, juni 2021

Contact

Wouter Sanderse, W.Sanderse@UvH.nl.

Foto bovenaan door Mary Taylor via Pexels

Dit project van anderhalf jaar heeft als doel om vmbo-leraren te bemoedigen om van hun klas en school een plek te maken waar leerlingen Bildung kunnen ervaren.