Over het project Burgerschap in een interculturele samenleving

Van 2008 tot en met 2012 werkten onderzoekers van de UvH aan vier onderzoeksprojecten, waaronder het project Burgerschap in een Interculturele Samenleving.

Het debat over burgerschap en identiteit is aan het begin van de 21ste eeuw sterk gepolariseerd, niet alleen in Nederland en Europa, maar in de hele wereld. Angst voor culturele verschillen domineert  de publieke meningsvorming, het denken en het politieke beleid. De toenemende complexiteit van de interculturele samenleving speelt een belangrijke rol in deze polarisering, die wereldwijd ingrijpt op sociale, politieke en economische processen. Deze problematiek wordt in de laatste decennia breed onderzocht, zowel in de sociaal-politieke theorievorming en de filosofie, als in het veld van educatie en in de historische wetenschappen.

Nieuwe vormen van engagement

Het project bestudeerde de uitdagingen waarmee burgers zich geconfronteerd zien. Het plaatste de complexe processen die zich in een interculturele samenleving voltrekken in een ander perspectief. Een perspectief waarin nieuwe vormen van engagement de beleving van diverse identiteiten in gemeenschappen en pluriforme samenlevingen bepalen. Het sloot nauw aan bij actuele discussies in de humanistische beweging over het spanningsveld tussen autonomie en gemeenschap, tussen secularisme en godsdienst, en over de betekenis van het humanisme in de 21ste eeuw.

Culturele identiteit

Het onderzoek spitste zich toe op de vraag hoe burgerschap zich kan ontwikkelen in een interculturele samenleving, waar de oude, verzuilde vormen, gebaseerd op maatschappelijke scheiding van culturele – bijvoorbeeld religieuze – identiteiten, grotendeels zijn verdwenen. Het onderzoek was vooral gericht op westerse samenlevingen. maar bestudeert daarnaast in samenwerking met het Kosmopolis Institute ook de mondiale situatie. Westerse en niet-westerse problemen en perspectieven worden met elkaar vergeleken. Er werd expliciet aandacht besteed aan de verhouding tussen modern-westerse, seculiere samenlevingen, en de religieuze denkvormen en tradities, die  niet-westerse samenlevingen veelal bepalen.

De seculiere samenleving

Overigens zijn intussen ook in de westerse wereld de interculturele problemen  een belangrijk deel van de interreligieuze en interlevensbeschouwelijke problematiek geworden. Met een kritische beschouwing van deze problematiek wilde het onderzoek bijdragen aan een herijking van de betekenis van het seculiere.

In 2013 zijn verschillende lijnen van het project opgenomen in het programma van de leerstoelgroep Culturele Dynamiek.

Bekijk eventueel de overzichten van de publicaties die in het kader van dit project zijn verschenen. Luister ook naar de serie Hoorcolleges Online van het project.

Introductie van Laurens Ten Kate: over de bange samenleving