‘We nemen de geleefde werkelijkheid van mensen als uitgangspunt'

Carlo Leget is  hoogleraar Zorgethiek.

Wat maakt de master Zorgethiek en Beleid zo bijzonder? 

Om te beginnen: het is de enige master Zorgethiek op de wereld. Het vakgebied zorgethiek is veel breder dan bijvoorbeeld medische ethiek: je kijkt naar de manier waarop de samenleving is georganiseerd als specifiek perspectief zowel de professionele zorg als ook zorg in ons privéleven. Uniek is ook dat we niet alleen de filosofische en sociaalwetenschappelijke invalshoeken combineren, maar daaraan ook nog eens het ethische perspectief en zingeving toevoegen.

Je leert niet alleen theoretisch en empirisch onderzoek te doen, maar ook kritisch en filosofisch nadenken. Daarmee ontwikkelen studenten een nieuwe en kritische manier van kijken naar de organisatie van zorg samenleving. Ze leren ook te benoemen wat anders of beter zou kunnen. Bovendien: zorg is de grootste werkgever van Nederland, en er wordt steeds algemener aanvaard dat het nodig is om na te denken over de ethische en zingevingskant van zorg. 

Kun je een paar voorbeelden uit het werkveld noemen?

Een goed voorbeeld is de discussie over voltooid leven. Collega’s hebben gekeken naar die eigen beleving van mensen met een doodswens, en ze kwamen erachter dat er ook een heel andere kant aan hun situatie zat. Mensen voelden zich eenzaam en hadden vaak het gevoel dat ze geen rol meer hadden in de samenleving. Vervolgens komt de zorgethische vraag, hoe mensen die hun leven voltooid vinden wel betrokken te houden.

Een ander voorbeeld is de nieuwe wet voor donorkinderen. Daarmee ontstond de vraag, vanaf welke leeftijd kinderen de donorgegevens mogen inzien. In samenwerking met partnerorganisaties zijn we gaan kijken, wat er achter het idee van een leeftijdsgrens zit. De uitkomst was dat het geen zin heeft om een leeftijdsgrens te hanteren, en dat het beter is te investeren in een kader waarbinnen de vraag gesproken kan worden. Zoals vaak in zorgethiek, ook hier bleek het proces belangrijker dan de wet of een regel. 

Het uitgangspunt bij zorgethiek is steeds de geleefde werkelijkheid van mensen. Binnen ons vakgroep is onderzoek gedaan bijvoorbeeld naar de eigen beleving van vrouwen bij bevalling. Hoe kan het dat vrouwen vaak zelf zo weinig te zeggen hebben over wat er met hen bij bevalling gebeurt en welke ingrepen er plaatsvinden? Ook hebben collega’s onderzoek gedaan gezinnen, waarbinnen zorg heel intensief is. Wat voor een impact heeft een zorgintensief kind op broers en zussen? Om een goed beeld te krijgen, onze onderzoekers gaan meedraaien in het dagelijks leven van zulke gezinnen. Mensen die in zo’n situatie zelf zitten, hebben vaak een soort praktische wijsheid, die hen helpt zich staande te houden. Daar zit veel ongebruikt potentieel in. 

Waar richt je eigen onderzoek zich op? 

Ik houd me al lang bezig met palliatieve zorg en zingeving. Mij gaat het erom dat zingeving een plek krijgt in de zorg aan het levenseinde, en dat de zorg niet alleen somatisch en psychosociaal is. Daarvoor heb ik het Diamand-model ontwikkeld dat veel in de zorg gebruikt wordt. Promovendi hebben het model verder doorontwikkeld naar mensen met beginnende dementie of een andere culturele achtergrond dan de Nederlandse. Op die manier probeer ik samen met zorgverleners en patiënten nieuwe initiatieven te ontwikkelen en die te evalueren, zodat er nieuwe richtlijnen komen. Het is een pendelbeweging tussen praktijk en theorie. 

Wat voor onderzoek doen masterstudenten Zorgethiek en Beleid? Bekijk hun scripties op de website zorgethiek.nu.

Lees meer verhalen van onze docenten.

Carlo Leget is hoogleraar Zorgethiek