Trudy Dehue pleit voor meer openheid en democratie in wetenschapsbeoefening

25e Opening Academisch Jaar Universiteit voor Humanistiek

Wetenschap máákt de werkelijkheid en mag zich daar meer van bewust zijn, vindt prof.dr. Trudy Dehue, hoogleraar Theorie en geschiedenis van de Psychologie van de Universiteit Groningen. Dehue was  gastspreker tijdens de 25e Opening van het Academisch Jaar van de Universiteit voor Humanistiek op maandag 1 september 2014.

Trudy Dehue (Foto's Arnaud Mooij)

Dehue was uitgenodigd door prof.dr. Evelien Tonkens, de nieuwe UvH-hoogleraar Burgerschap en Humanisering van Instituties en Organisaties. Zoals Dehue het zelf verwoordde: “We lijken heel verschillende vakgebieden te hebben. Ik onderzoek het verschijnsel wetenschap - met nadruk op de wetenschappen mensen bestuderen. Tonkens stelt vragen over de inrichting van de samenleving en kaart aan dat instituties en organisaties de inzet van individuele talenten kunnen belemmeren. Toch zie ik in haar een geestverwant en in haar werk een bron van inspiratie. Want wetenschap is ook een institutie, en bovendien een buitengewoon invloedrijke institutie.”

Dehue vervolgt: “Wetenschap bepaalt in sterke mate wat een goede samenleving moet heten en wat telt als een goed functionerend mens. Van belang is dat zij dat vaak doet zonder er expliciet over te zijn. Wetenschapsbeoefenaren en niet-wetenschapsbeoefenaren spreken nogal eens over onderzoek alsof dat de werkelijkheid reflecteert - mits het is uitgevoerd volgens de regels. Mijn vakgebied, het wetenschapsonderzoek, brengt daar tegenin dat die regels zelf niet neutraal zijn en dat wetenschappelijk onderzoek ook op andere manieren de realiteit eigenlijk eerder vorm geeft dan ontdekt.”

In haar toespraak trekt Dehue parallellen met het onderzoek van Tonkens, die in haar boek Mondige burgers, getemde professionals beschrijft hoe schijnbaar neutrale algemene standaarden, vaak ontleend aan de wetenschap, het werk van professionals sterk bemoeilijken. Ook gaat ze verder in op Tonkens’ observaties dat onze samenleving zich ontwikkelt in de richting van een meritocratie, waarin succes en falen steeds meer gezien worden als een eigen verdienste van mensen. Volgens Dehue is ook de biomedische wetenschap inmiddels een sterk verbond aangegaan met  de neoliberale meritocratische politiek. Dat heeft grote gevolgen voor  het zelfbeeld van veel mensen, de gezondheidszorg en de samenleving als geheel. 

Het is goed als wetenschap én samenleving zich bewust zijn van deze ontwikkelingen. Wetenschap wordt ook vaak gedwongen te  verhullen dat zij geen afspiegeling van de realiteit leveren, aldus Dehue.  Daarmee houden wetenschap en samenleving elkaar in een ondemocratische wurggreep. “Zo maakt wetenschap de werkelijkheid vóór anderen maar niet mét hen.”

Trudy Dehue (1951) werkte met een hbo-diploma in de kinder- en jeugdpsychiatrie, studeerde vervolgens af in de psychologie (1983) en de filosofie (1985) en werd in 1995 hoogleraar. Ze publiceerde onlangs het boek Betere mensen. Over gezondheid als keuze en koopwaar. Eerder schreef ze ook het spraakmakende boek De depressie-epidemie. Over de plicht het lot in eigen hand te nemen (Amsterdam: Uitgeverij Augustus, 2008).

Impressies programma en toespraken

Het Academisch Jaar werd geopend door rector Gerty Lensvelt, die de nieuwe pedel en nieuwe staf presenteerde, die voor haar symbool staat voor de vereniging van wetenschap en waarden. Lees meer over de nieuwe pedel en de Openingsrede van rector Gerty Lensvelt:
http://www.uvh.nl/nieuws/nieuwe-pedel-en-staf-voor-jarige-universiteit-voor-humanistiek

Na de lezing van Dehue spraken UvH-docent drs. Ruud Meij en promovendus Thomas Kampen (MA) een column uit. Prof.dr. Joep Dohmen hield een slotwoord waarin hij reageerde op het werk van Trudy Dehue.

Volksopera Ondiep verzorgde de muzikale intermezzi.

Lees HIER de volledige toespraak van Trudy Dehue.

Lees HIER het slotwoord van prof.dr. Joep Dohmen, waarin hij reageert op het werk van Trudy Dehue, en wijst op het belang van bestaansethiek.

Lees HIER de column van PhD student Thomas Kampen, die onderzoek verricht onder mensen met een bijstanduitkering en kijkt naar onze omgang met uitkeringsgerechtigden.

Wetenschap máákt de werkelijkheid en mag zich daar meer van bewust zijn, vindt prof.dr. Trudy Dehue, hoogleraar Theorie en geschiedenis van de Psychologie van de Universiteit Groningen. Dehue was gastspreker tijdens de 25e Opening van het Academisch Jaar van de Universiteit voor Humanistiek op maandag 1 september 2014. Een impressie.