‘Ondersteun jongeren bij de ontwikkeling van hun democratisch engagement’
Isolde de Groot onderzocht verhalen over burgerschap van Utrechtse scholieren
Welke ideeën ontwikkelen jongeren over democratie, en hoe verbinden ze zich er mee? Isolde de Groot verdiepte zich in de verhalen en denkbeelden over burgerschap van MBO en VWO scholieren in Utrecht en ontwikkelde aanbevelingen voor democratisch burgerschapsonderwijs. “Wil je jongeren meer inzicht geven in hun rol, dan zul je het begrip democratie breed moeten opvatten en invullen.” Op 10 oktober 2013 verdedigt zij aan de Universiteit voor Humanistiek haar proefschrift Adolescents’ Democratic Engagement: A Qualitative Study into the Lived Citizenship of Adolescents in the Dutch Democratic Pluralist Society.
Doel van het kwalitatieve onderzoek was inzicht te verwerven in democratisch engagement dat jongeren in een stedelijke omgeving in Nederland ontwikkelen. Hiertoe volgde Isolde de Groot veertien MBO-1 scholieren en dertien VWO-5 scholieren op vier scholen in Utrecht. De scholieren participeerden in groepsinterviews en individuele interviews. De Groot onderzocht hun verhalen en denkbeelden over democratie en de issues die zij identificeren ten aanzien van het leven in een pluriforme samenleving. Tevens onderzocht ze hun denkbeelden over de manier waarop zij verschil kunnen maken in hun eigen omgeving, de samenleving en de politiek en hun denkbeelden over hun verantwoordelijkheden in een democratische en pluriforme samenleving. Voor haar onderzoek ontwikkelde zij eveneens een breed democratie- en een breed ‘citizenship efficacy’- concept.
De meeste jongeren hadden wel een verhaal bij wat democratie betekent. Ook vonden ze het belangrijk om in een democratische samenleving te wonen, al had men er vaak niet eerder over nagedacht. Zo gaf Michael aan: “Ik heb wel geleerd wat het betekent, maar niet wat ik ervan vind”. Jongeren gaven regelmatig aan belang te hechten aan de vrijheid om te stemmen, de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid hun eigen leven vorm te geven. Ook waardeerden zij het onderwijs-, het sociale zekerheidsstelsel en de gezondheidszorg.
Weinig jongeren hadden een bredere opvatting van democratie. Zo hadden maar enkele oog voor het feit dat een politiek systeem continu in ontwikkeling is. Jongeren hadden verder weinig voorstellingen van de invloed van democratie op de manier waarop een samenleving omgaat met maatschappelijke problemen. Een aantal jongeren ontwikkelde nauwelijks enige democratische betrokkenheid. Analyse van hun denkbeelden over hoe zij verschil willen en kunnen maken (hun ‘citizenship efficacy’) wees uit dat weinigen zichzelf in staat achtten invloed uit te oefenen op maatschappelijke praktijken en dit tevens ambieerden.
Vorig jaar pleitte de onderwijsraad (2012) er al voor het leren participeren in een democratische gemeenschap centraal te stellen in burgerschapsonderwijs. Op basis van de resultaten pleit De Groot voor het ondersteunen van de ontwikkeling van een breed type democratisch engagement in het formele onderwijs, bijvoorbeeld door voor jongeren inzichtelijk te maken op welke manieren zij in het dagelijks leven al bijdragen - en kunnen bijdragen - aan het democratische en pluriforme karakter van de Nederlandse samenleving.
Isolde de Groot is postdoctoraal onderzoeker en docent aan de Universiteit voor Humanistiek. Hier ontwikkelt zij vervolgonderzoek naar het type democratisch burgerschap dat jongeren ontwikkelen en naar de manier waarop scholen en docenten in basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs deze ontwikkeling kunnen stimuleren. Daarnaast verzorgt zij colleges over burgerschapsonderwijs aan diverse opleidingen.
Welke ideeën ontwikkelen jongeren over democratie, en hoe verbinden ze zich er mee? Isolde de Groot verdiepte zich in de verhalen en denkbeelden over burgerschap van MBO en VWO scholieren in Utrecht en ontwikkelde aanbevelingen voor democratisch burgerschapsonderwijs. “Wil je jongeren meer inzicht geven in hun rol, dan zul je het begrip democratie breed moeten opvatten en invullen.” Op 10 oktober 2013 verdedigt zij aan de Universiteit voor Humanistiek haar proefschrift Adolescents’ Democratic Engagement: A Qualitative Study into the Lived Citizenship of Adolescents in the Dutch Democratic Pluralist Society.