Oratie bijzonder hoogleraar Geert Smid: ‘Rouw kan traumatisch zijn’

2 oktober 2020

Tot voor kort werd rouw gezien als iets wat bij het leven hoort en waar je uiteindelijk zelf uit moet zien te komen. Maar soms zijn rouwreacties zo heftig dat ze leiden tot langdurige beperkingen in het dagelijks functioneren. Dan wordt ook wel gesproken van een rouwstoornis, of traumatische rouw.  De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in 2018 voor het eerst een rouwstoornis opgenomen in de internationale classificatie van ziekten. 

Geschat wordt dat ongeveer 10 procent van de nabestaanden na verlies van een dierbare door natuurlijke doodsoorzaken een rouwstoornis ontwikkelt. Na verlies van een dierbare onder gewelddadige omstandigheden hebben nabestaanden een verhoogd risico, niet alleen op het ontwikkelen van een rouwstoornis maar ook op (symptomen van) posttraumatische stressstoornis en/of depressie.

Bij behandeling van een rouwstoornis is het belangrijk om oog te hebben voor de betekenis die mensen aan hun verlies kunnen geven, zo legt Geert Smid uit. “Het verlies van dierbaren zorgt ervoor dat de wereld en de plek van de nabestaande erin onomkeerbaar verandert. We bedoelen met betekenisgeving dat het verlies onderdeel wordt van het levensverhaal dat de nabestaande zichzelf vertelt, dat de identiteit van de nabestaande verandert. Betekenisgeving vermindert de angst voor het onbekende, een van onze meest fundamentele angsten.”

Betekenis geven kan herstel bevorderen, zo is de ervaring van Geert Smid. In zijn oratie geeft hij een uitgebreid overzicht van de vele factoren die een rol spelen in het proces van betekenis geven en die samen te vatten zijn in verschillende categorieën: factoren die samenhangen met de persoon zelf, de relatie die diegene had met de overledene, de omstandigheden waaronder iemand gestorven is, en bovendien kent het proces allerlei culturele en sociale dimensies. 

Smid wil nader onderzoek doen naar de effecten van specialistische zorg bij de behandeling van traumatisch verlies. Hierbij kijkt hij ook naar het belang van een integraal zorgnetwerk. Samenwerking is vaak essentieel, vooral na verlies door gewelddadige omstandigheden kunnen samenwerkende hulpverleners in opvang en specialistische zorg de nasleep en het rouwproces verlichten. Geestelijk verzorgers maken hiervan onderdeel uit: rouw is immers vaak ook een zoektocht naar zin en betekenis. Hierbij is het belangrijk om oog te hebben voor culturele verschillen in het omgaan met verlies. 

Prof. dr. Geert Smid is bijzonder hoogleraar ‘Psychotrauma, verlies en rouw na rampen en geweld’ aan de Universiteit voor Humanistiek. Hij is psychiater bij Arq Nationaal Psychotrauma Centrum, een groep van instellingen en organisaties die zich bezighoudt met de gevolgen van schokkende gebeurtenissen en psychotrauma.

Download oratie

Covid en rouw

Geert Smid verdiepte zich dit jaar in de effecten van rouwverwerking na het verlies van een dierbare door Covid-19. Hij ontdekte dat hierbij relatief vaak rouwstoornissen voorkomen, vaker dan na een reguliere dood, en sprak hierover met De Volkskrant en nrc.

Verlies en rouw tijdens corona: de stilte in huis werd ineens heel luid, nrc, 6 oktober 2020

Traumatische rouw is een nieuw begrip in de hulpverlening. De behandeling van rouw vraagt een andere manier van kijken en zorg verlenen, aldus prof.dr. Geert Smid, psychiater bij Arq Nationaal Psychotrauma Centrum en bijzonder hoogleraar ‘Psychotrauma, verlies en rouw na rampen en geweld’ aan de Universiteit voor Humanistiek. In zijn oratie Een raamwerk van betekenisgeving na verlies die hij vandaag uitspreekt gaat hij dieper in op de manier waarop we betekenis geven aan verlies en rouw.