Hoe maak je sociaal beleid daadwerkelijk menswaardiger?
31 januari 2024
Gemeenten kregen de afgelopen jaren steeds meer verantwoordelijkheden in het formuleren en implementeren van sociaal beleid. Hiermee zijn ook op lokaal niveau mensenrechten een steeds grotere rol gaan spelen, met als kern het begrip menselijke waardigheid. Hoe kun je werken met dit begrip in de praktijk? Jante Schmidt onderzocht de sociale kant van waardigheid en verrichtte kwalitatief onderzoek onder mensen met meervoudige problematiek en sociaal werkers.
Het blijkt dat mensen niet altijd weten hoe ze hun waardigheid kunnen benoemen, maar ze weten wel hoe het voelt om belachelijk gemaakt, genegeerd of gestigmatiseerd te worden. Als mensen met meervoudige problematiek hulp zoeken, krijgen ze te maken met allerlei instanties, wetten en regels. In dit proces voelen zij zich soms onwaardig behandeld. Jante Schmidt legt uit: “Mensen worden behandeld als nummer of dossier in plaats van als een uniek persoon. Ze kunnen zich niet gezien of gehoord voelen. Of ze voelen zich behandeld als een kind of ontmoeten argwaan”.
Waardigheidscirkel
Schmidt wijst op de behoefte aan toegankelijke taal rond waardigheid, zeker in een tijd waar steeds meer mensen zich gemarginaliseerd voelen. Hiertoe presenteert ze in haar proefschrift de Waardigheidscirkel als hulpmiddel. Deze bestaat uit de belangrijkste vormen van waardigheidsschending en waardigheidsbevordering. Jante Schmidt: “Het bevorderen van sociale waardigheid begint met het identificeren van schendingen van waardigheid. De Waardigheidscirkel helpt om hier woorden aan te geven. Ook biedt het handvatten om om te gaan met de dilemma’s die onderdeel zijn van het bevorderen van waardigheid.”
Maak kennis met:
Waardigheid als sociaal proces
In haar proefschrift geeft Schmidt inzicht in de complexiteit van waardige zorg en ondersteuning. “Dit is altijd een evenwichtsoefening; een praktijk die sociale waardigheid beschermt kan deze tegelijkertijd op een andere manier bedreigen”. Voor beleidsmakers is het nuttig waardigheid te begrijpen als sociaal proces en minder als een ideaal waar je wel of niet aan voldoet. Zo komt er ruimte voor vragen zoals: heeft goed bedoeld beleid onbedoelde gevolgen die tot waardigheidsschending leiden? Vanaf dit punt komt de route naar menswaardiger beleid pas echt in zicht.
Jante Schmidt, The Dignity Circle. Towards a non-ideal approach of social dignity in the context of marginalisation and care, ISBN: 978-94-6483-667-7
Informatie over promotieplechtigheid.
In haar promotieonderzoek laat Jante Schmidt zien wat menselijke waardigheid betekent voor kwetsbare inwoners van mensenrechtenstad Utrecht. Ze presenteert een hulpmiddel waarmee aandacht voor waardigheid in professionele praktijken concreet kan worden gemaakt.
