‘Denken over solidariteit betekent dat we ons moeten afvragen wie we zijn en wie we willen zijn’
13 mei 2022
De ontwikkelingen in Oekraïne maken eens te meer duidelijk dat solidariteit niet slechts een theoretisch begrip is, maar iets dat we in de praktijk moeten brengen, aldus Anja Machielse tijdens de Van Oosbreelezing. Het dwingt ons om na te denken over onze verhouding tot anderen. Ze gaat dieper in op de betekenis van het begrip solidariteit aan de hand van denkers als Jaap van Praag en Søren Kierkegaard. Anja Machielse is hoogleraar Humanisme en Sociale Weerbaarheid aan de Universiteit voor Humanistiek. Download nu de lezing.
Om ons te helpen na te denken over solidariteit maakt Anja Machielse in de lezing gebruik van de term ‘weerbaarheid’, zoals deze werd ingezet door de humanistische filosoof Jaap van Praag. Van Praag gebruikte de term als uitgangspunt voor een humanistische ethiek, waarin hij een verbinding maakt tussen zelfverwerkelijking waarin autonomie centraal staat, en verbondenheid waarin gelijkheid centraal staat.
Het vinden van een goed evenwicht tussen autonomie en verbondenheid vereist volgens Van Praag zowel weerbaarheid als broederschap, of menselijke solidariteit. Solidariteit is het fundament voor een menswaardige toekomst en is nadrukkelijk verbonden met sociale verantwoordelijkheid en naastenliefde; dat wil zeggen dat we omkijken naar andere mensen en ons medeverantwoordelijk voelen voor hun welzijn.
Naastenliefde
Om naastenliefde beter te begrijpen gaat Machielse ook in op het werk van de Deense filosoof en theoloog Søren Kierkegaard, die de christelijke naastenliefde als voorwaarde ziet voor een humane wereld. “Er zijn voor de ander” is een hoofdthema in het werk van Kierkegaard, en de brug naar de ander loopt voor hem via de naastenliefde. Het begrip naastenliefde geeft dus inhoud aan het begrip solidariteit. Het geeft ook antwoord op de vraag met wie we solidair zijn. Door na te gaan wie Kierkegaard als onze naasten ziet, en hoe hij denkt over de relatie tussen onszelf en die naasten, wil Machielse inzichten bieden die helpen om het begrip solidariteit beter te begrijpen en in de praktijk te brengen.
Van Oosbreelezing
Op 2 april 2022 hield prof.dr. Anja Machielse, hoogleraar Humanisme en Sociale Weerbaarheid, de jaarlijkse J.H. van Oosbreelezing. De tekst van haar lezing over de relatie tussen solidariteit en weerbaarheid en solidariteit en naastenliefde is nu beschikbaar.
Download de hele tekst
De Van Oosbreestichting is gelieerd aan het Apostolisch Genootschap en bevordert de bezinning op de apostolische cultuur in wisselwerking met die van andere levensbeschouwingen. De stichting organiseert elk jaar een lezing over een thema dat raakt aan levensbeschouwing en/of maatschappelijke ontwikkelingen, vaak op het grensvlak van religie en wetenschap.
Op 2 april 2022 hield hoogleraar Anja Machielse de jaarlijkse J.H. van Oosbreelezing gehouden. Zij sprak over de relatie tussen solidariteit en weerbaarheid en solidariteit en naastenliefde aan de hand van filosofen.
