Opinie: 'Meerstemmig herdenken: een pleidooi voor verbinden'

4 mei 2024

In de herdenkingscultuur prevaleert steeds vaker het eenstemmig perspectief. Hoogleraar Nicole Immler en onderzoeker Limor Reshef van de Universiteit voor Humanistiek zien daarnaast een grote behoefte aan meerstemmigheid, ook die in onszelf. Op Sociale Vraagstukken betogen zij dat meerstemmig leren kijken ons blikveld verruimt en mensen verbindt.

De laatste jaren lijkt het erop dat in het herdenken de erkenning van de eigen ervaring en de eigen groep dikwijls vooropstaat; en daar tegenover komt vaak ‘de ander’ te staan, zo schrijven Nicole Immler en Limor Reshef in Sociale Vraagstukken. "Deze polarisatie zien we in de herdenkingscultuur, de media en de politiek terug." Zo worden een herdenking van de Holocaust en het protest tegen wat Israël de Palestijnen aandoet, steevast tegenover elkaar geplaatst. Tegelijkertijd zijn er veel mensen die beide stemmen in zichzelf voelen. "Het pleidooi voor een éénstemmig perspectief in de herinneringscultuur staat haaks op wat wij in onderzoek zien, namelijk een behoefte (van niet alleen de jonge generatie) om meerstemmigheid aan bod te laten komen." 

Nicole Immler en Limor Reshef doen intergenerationeel Holocaust onderzoek, ze werken aan een interviewcollectie met Joodse Nederlandse families van drie generaties over de erfenis van de Holocaust. "Dit onderzoek laat nog een andere dimensie van meerstemmigheid zien: het meerstemmige zelf, zoals psycholoog Hubert Hermans het noemde, de verschillende stemmen die een individu in zich draagt en die innerlijk met elkaar in dialoog en ook in strijd zijn."

Immler en Reshef: "Pas als we de complexiteit van het eigen verhaal in onszelf toestaan, kunnen wij naar de complexiteit van de ander luisteren. Of in de woorden van filosoof Kwame Appiah (2018), vertaald naar het maatschappelijk debat: Om de polarisatie te kunnen overstijgen, is het noodzakelijk om complexe verhalen te vertellen, omdat deze ´meerstemmigheid´pas de geschiedenis als geheel zichtbaar maakt."

Lees Meerstemmig herdenken: een pleidooi voor verbinding – Sociale Vraagstukken

Nicole Immler is hoogleraar voor Historical Memory and Transformative Justice aan de Universiteit van Humanistiek en projectleider van de interviewcollectie ‘Trauma & Veerkracht: Intergenerationeel Holocaust Onderzoek’. Limor Reshef is junior onderzoeker in dit project.

In de herdenkingscultuur prevaleert steeds vaker het eenstemmig perspectief. Hoogleraar Nicole Immler en onderzoeker Limor Reshef van de Universiteit voor Humanistiek zien daarnaast een grote behoefte aan meerstemmigheid, ook die in onszelf. Op Sociale Vraagstukken betogen zij dat meerstemmig leren kijken ons blikveld verruimt en mensen verbindt.