In memoriam eredoctor Frans de Waal: 'Hij heeft ons denken over mens en dier verder gebracht'

18 maart 2024

Dit weekend werd bekend dat primatoloog Frans de Waal op 14 maart is overleden. Hij verwierf wereldfaam met zijn onderzoek naar het gedrag van apen en schreef vele boeken over het sociale gedrag van dieren. Hierbij legde hij verbanden tussen psychologie, filosofie en biologie. In 2009 ontving hij een eredoctoraat van de Universiteit voor Humanistiek.

Frans de Waal werd bekend in de jaren tachtig met zijn boek Chimpanseepolitiek, gebaseerd op zijn waarnemingen van deze mensapen in Burgers' Zoo in Arnhem. Hij zag dat allerlei gedrag dat tot dan toe gezien werd als typisch menselijk, ook bij apen voorkwam. In die tijd was dit een grote ommezwaai in het denken over mensen en dieren. Hij vertrok in die jaren naar de Verenigde Staten, waar hij in 1991 hoogleraar psychologie werd aan de Emory-universiteit in Atlanta, en directeur van het veldstation van het Yerkes National Primate Research Center. 

In zijn onderzoek bracht Frans de Waal mens en dier dichter bij elkaar. Zo schreef hij boeken over empathie en intelligentie bij dieren, en zijn meest recente boek ging over genderdiversiteit. Zoals hij dat zelf ooit verwoordde volgens Emory University. “Wij mensen overschatten uiteindelijk altijd de complexiteit van wat we doen. Je kunt mijn carrière als volgt samenvatten: Ik heb apen een beetje dichter bij mensen gebracht, maar ik heb mensen ook een beetje meer met hun voeten op de grond gebracht."  

In 2009 ontving hij van de Universiteit voor Humanistiek een eredoctoraat. Emeritus hoogleraar Harry Kunneman was zijn erepromotor: “Frans de Waal toonde aan dat moraal diepe evolutionaire wortels heeft. Filosofie, religie en levensbeschouwing bouwen in moreel opzicht voort op de morele gevoelens die wij van onze evolutionaire voorouders geërfd hebben.”  Rector en collegevoorzitter Joke van Saane: “Het denken van Frans de Waal betekent veel voor de Universiteit voor Humanistiek. Hij was in allerlei opzichten een pionier. Niet alleen doordat hij het waagde om onderwerpen als empathie en moraliteit bij dieren op de kaart te zetten, maar ook door de manier waarop hij deze onderzocht. Hij heeft zich als wetenschapper niet beperkt tot de biologie en psychologie, maar ging ook te rade bij de geesteswetenschappen. Het kunnen combineren van meerdere wetenschappelijke disciplines brengt ons denken verder. Dat heeft hij ons goed laten zien.” 

Op de foto's (Arnaud Mooij)

Frans de Waal na ontvangst van het eredoctoraat van de Universiteit voor Humanistiek (2009) 

Primatoloog Frans de Waal is op 14 maart 2024 overleden. Hij verwierf wereldfaam met zijn onderzoek naar het gedrag van apen en schreef vele boeken over het sociale gedrag van dieren. Hierbij legde hij verbanden tussen psychologie, filosofie en biologie. In 2009 ontving hij een eredoctoraat van de Universiteit voor Humanistiek.