Nieuw boek Opinitis, over het (on)vermogen tot zelfstandig oordelen
22 juni 2021
Iedereen lijkt overal iets van te vinden, en ook te móeten vinden. We staan met ons allen bloot aan een stortvloed van besmettelijke opinitis, die we overigens ook samen veroorzaken. Op 11 juni is verschenen: Opinitis, het (on)vermogen tot zelfstandig oordelen, uitgegeven bij SWP, onder redactie van hoogleraar prof.dr. Anja Machielse van de Universiteit voor Humanistiek en dr. Rudy Schreijnders. Je kunt de online boekpresentatie nu terugkijken.
We leven in een tijdperk van meningen. Op sociale media, in talkshows op tv en in talloze vlogs en blogs buitelen de meningen over elkaar heen. Iedereen lijkt overal iets van te vinden, en ook te móeten vinden. We staan met ons allen bloot aan een stortvloed van besmettelijke opinitis, die we overigens ook met ons allen veroorzaken. Veel meningen zijn aangepraat en er wordt veel nagepraat, beïnvloed door de bubbel waartoe men behoort of door publieke figuren en influencers die hun mening zó overtuigend presenteren dat grote groepen hun mening voor waar aannemen.
De filosofie maakt al sinds de oudheid onderscheid tussen ‘meningen’, die schijnkennis vertegenwoordigen, en ‘waarheid’ op basis van kennis die voortkomt uit denken. Zelfstandig oordelen betekent in de eerste plaats onafhankelijk oordelen; onafhankelijk van meningen, drogbeelden en sentimenten.
De bijdragen in deze bundel verkennen hoe onafhankelijk oordelen tot stand komt. Hoe kunnen we zélf oordelen over waarheid en geloofwaardigheid? Welke rol spelen anderen daarbij? Nabije anderen, maar ook bubbel-overstijgende inspirerende denkers, historische of fictionele figuren, die uitnodigen tot nieuwe interpretaties en ideeën. En hoe krijgt een oordeel gezag? Is dat door imiterende herhaling, door het volume van de spreker, door slaafse volgzaamheid? Of door eigen, zelfstandige interpretatie?
In Opinitis gaan filosofen, theologen, cultuurhistorici en publicisten in op bovenstaande vragen. Zij onderzoeken vanuit verschillende invalshoeken hoe onze oordelen tot stand komen, hoe we ons verhouden tot de macht van de media en de invloed van de meerderheid, en hoe we aan onze eigen bubbel kunnen ontsnappen.
Uitgave SWP, ISBN 9789085601272 | 240 Pagina's | Paperback | 1ste druk 2021 | 11 Juni
Te bestellen via SWP.
Kijk terug
Boekpresentatie
Inhoudsopgave
0’00’’ Welkom door presentator Liesbeth Levy
2’40’’ Toelichting op de bundel Opinitis door Anja Machielse, redacteur van het boek (samen met Rudy Schreijnders)
7’22’’ Referaat door Paul van Tongeren, de huidige Denker des Vaderlands. Van Tongeren formuleert drie condities voor een goed oordeel: 1. onzekerheid: open staan voor andere interpretaties; 2. fijngevoeligheid; 3. het besef in een traditie van interpretaties te staan
14’57’’ Referaat door Leonie Breebaart, columnist bij dagblad Trouw. Volgens Breebaart zouden drie feeën om een goed oordeel moeten zweven: 1. bescheidenheid; 2. moed; 3. authenticiteit
24’45’’ Referaat door Marcel Poorthuis, hoogleraar interreligieuze dialoog. Poorthuis gaat in op de vraag in hoeverre zelfstandig oordelen autonomie veronderstelt
32’32’’ Interview met Joachim Duyndam door Liesbeth Levy, over de relationele structuur van waarden (versus waarden als ballen in de kerstboom), over weerbare waarden, en de rol van voorbeeldfiguren
45’45’’ Aansluitende discussie over open en gesloten betekenisgemeenschappen en bubbels
56’00 Afsluiting door Anja Machielse
Tafelgesprek
Bekijk ook dit tafelgesprek van De Nieuwe Wereld TV: Ad Verbrugge in gesprek met Joachim Duyndam (emeritus hoogleraar humanisme en filosofie), Marc Josten (onderzoeksjournalist en hoofdredacteur bij HUMAN), en Anja Machielse (hoogleraar humanisme en sociale weerbaarheid), over de meningen-epidemie.
Iedereen lijkt overal iets van te vinden, en ook te móeten vinden. We staan met ons allen bloot aan een stortvloed van besmettelijke opinitis, die we overigens ook samen veroorzaken. Op 11 juni verschijnt Opinitis, het (on)vermogen tot zelfstandig oordelen, uitgegeven bij SWP, onder redactie van hoogleraar prof.dr. Anja Machielse van de Universiteit voor Humanistiek en Rudy Schreijnders.