Evelien Tonkens in Trouw: ‘Waarom zijn we zo boos op elkaar?'

7 juli 2022

Burgers staan steeds vaker tegenover elkaar. Hoe komt dat? Evelien Tonkens, hoogleraar Burgerschap en Humanisering van de Publieke Sector, schreef een opiniestuk in Trouw.  De overheid is een belangrijke oorzaak van het probleem, aldus Tonkens, maar ook de mogelijke oplossing.

Burgers denken vaak verschillend over bijvoorbeeld plannen van de overheid of bedrijven. Conflicten hierover kunnen hoog oplopen. Die conflicten ontstaan als er sprake is van stigmatisering en stereotypering. Dit zie je vooral tussen groepen die elkaar wel tegenkomen, maar niet ontmoeten. Wat bijdraagt aan escalatie is dat conflicten bij gebrek aan ideologische scheidslijnen snel persoonlijk worden. Bij onvrede wenden burgers zich niet snel tot organisaties, liever organiseren ze een ad hoc actiegroep. Ook ergeren mensen zich vaak wel aan het gedrag van anderen, maar herkennen ze negatieve eigenschappen bij zichzelf veel minder. 

Tonkens begrijpt wel dat boosheid zo’n dominante emotie is met alle ontwikkelingen die er spelen: de groeiende kloof tussen (kans)arm en (kans)rijk, het woningtekort, de werkdruk, milieuproblemen… Vermoedelijk zit er achter boosheid niet alleen angst, maar ook pijn en verdriet. Ze merkt op dat er weinig publieke rituelen zijn om verlies te betreuren.

Je moet zelf je recht halen

Tonkens stelt dat boosheid ook een effect is van de overheid die burgers als enkele decennia wijst op eigen verantwoordelijkheid. “Je moet zelf goed opletten en voor jezelf opkomen en je zaakjes regelen. Je moet zelf je recht halen. De overkoepelende boodschap is al jaren: de overheid biedt nog wel voorzieningen maar zorgt niet meer voor je, want ze vertrouwt je niet.”

Ze noemt een aantal dingen die kunnen helpen om conflicten te beperken of te de-escaleren. Bijvoorbeeld door ruimte te maken voor emoties en door belangen te benoemen en te erkennen. Ook persoonlijk contact tussen de conflicterende groepen helpt.

Overheid die met ons meedenkt 

Tonkens besluit met een wens: “Bovenal hebben we een zorgzame overheid nodig. Een overheid die ons niet in een permanente vecht-of-vlucht-houding zet. Een overheid die met ons meedenkt. Die ons in principe vertrouwt en merkbaar het beste met ons voor heeft.”

Lees haar opinie op trouw.nl: Waarom zijn we zo snel boos op elkaar? (achter betaalmuur).

Hoogleraar Evelien Tonke schreef een opiniestuk in Trouw over waarom burgers zo boos zijn op elkaar en de rol van de overheid daarbij.