‘Aandachtige betrokkenheid’ als grondhouding nodigt leerlingen uit om op een volwassen manier met vrijheid om te gaan
6 januari 2022
Een grondhouding van ‘aandachtige betrokkenheid’ daagt en nodigt leerlingen uit om te oefenen met het op een volwassen manier omgaan met de eigen vrijheid, aldus Lisette Bastiaansen. Voor haar onderzoek naar de pedagogische betekenis van aandachtige betrokkenheid liep zij mee met leraren, leidinggevenden en leerlingen op vijftien scholen in het primair en voortgezet onderwijs. Van haar empirische onderzoek doet ze verslag in vijftien portretten. Op 14 januari 2022 verdedigt zij haar proefschrift Aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding aan de Universiteit voor Humanistiek.
Lisette Bastiaansen richt zich in haar onderzoek op de vraag wat ‘aandachtige betrokkenheid’ in pedagogische zin voor onderwijs kan betekenen. Ze onderzocht hoe het fenomeen zich in de onderwijspraktijk manifesteert, wat het vraagt om middels deze grondhouding te kunnen handelen en wat het in pedagogische zin lijkt te kunnen brengen. Ze voerde haar onderzoek op een aandachtig betrokken manier uit, waarbij zij zichzelf en haar eigen manier van handelen als instrument inzette.
‘Aandachtig betrokkenheid’ van leraren bestaat volgens Bastiaansen in de basis uit drie aandachtsbewegingen: ‘aandachtig zijn’ (een binnenkomende beweging), ‘aanwezig zijn’ (een innerlijke beweging) en ‘betrokken zijn’ (een uitgaande beweging). Deze drie bewegingen vormen samen de pedagogische grondhouding van leraren.
In en via het aandachtig betrokken handelen van leraren krijgt een leerling de kans om te oefenen met het op een volwassen manier omgaan met de eigen vrijheid. Dat maakt het onderzoek relevant voor vraagstukken rondom burgerschapsvorming en diversiteit.
Vanuit haar empirische onderzoek brengt Lisette Bastiaansen naar voren dat aandachtige betrokkenheid zich in de onderwijspraktijk subtiel manifesteert. Het bestaat ogenschijnlijk meer uit niets doen dan iets doen, is gebouwd op vertrouwen, toont zich impliciet en maakt gebruik van alledaagse 'aandachtsgeleiders', zoals een goed inhoudelijk gesprek, het gezamenlijk klussen en/of gedeelde humor. Het laat zich niet vastleggen in protocollen en vraagt om permanent onderhoud. Voor een leraar is de support van de leidinggevende van groot belang voor het verder ontwikkelen van deze grondhouding.
Het proefschrift Aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding wordt in boekvorm uitgegeven door Garant Uitgevers en verschijnt eind januari 2022 met ISBN nummer 9789044138542.
Nadere informatie over de promotie
Een grondhouding van ‘aandachtige betrokkenheid’ daagt en nodigt leerlingen uit om te oefenen met het op een volwassen manier omgaan met de eigen vrijheid, aldus Lisette Bastiaansen. Voor haar onderzoek naar de pedagogische betekenis van aandachtige betrokkenheid liep zij mee met leraren, leidinggevenden en leerlingen op vijftien scholen in het primair en voortgezet onderwijs. Van haar empirische onderzoek doet ze verslag in vijftien portretten. Op 14 januari 2022 verdedigt zij haar proefschrift ‘Aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding’ aan de Universiteit voor Humanistiek.