Wat een leerkracht goed maakt in het vak
Wat maakt een leerkracht ‘goed’ in zijn of haar vak? En: hoe kun je laten zien waar hem dat in zit? Promovendus en docent Wim Claasen onderzocht de alledaagse omgang van leerkrachten met leerlingen en ontwikkelde een bijzondere methode om de grondslag van hun professioneel handelen zichtbaar te maken. Op 21 februari 2013 verdedigt hij zijn proefschrift Pedagogisch handelen van leraren. Een theoretische en empirische verkenning op basis van een alledaagse deugdenbenadering aan de Universiteit voor Humanistiek.
Wim Claasen: “Als je een leraar (of lerares) in de klas ziet werken, heb je vrij snel door of deze persoon het vertrouwen van leerlingen krijgt en hen plezier weet bij te brengen in het leren. Waar zit hem dat precies in? Wat maakt een goede leraar nu goed? Die vraag heeft me nu meer dan twintig jaar lang bezig gehouden.”
Als docent aan een lerarenopleiding leidde Claasen de ontwikkeling van landelijke competentieprofielen voor speciale onderwijszorg en inclusieve onderwijspraktijken, gericht op passend onderwijs voor (zorg)leerlingen met (gedrags)problemen. Gaandeweg ondervond hij dat er meer nodig was dan de beschrijving van algemene kwaliteiten om het functioneren van een leraar te duiden.
“De kern zit hem in de manier waarop leerkrachten kunnen afstemmen op kinderen”, aldus Claasen. Daarom focust hij in zijn promotieonderzoek op de directe omgang van leerkrachten met leerlingen in de dagelijkse praktijk. Hij volgde een aantal leerkrachten intensief en bestudeerde hun functioneren met behulp van videoreflecties en biografisch interviews. Zo maakte hij het vanzelfsprekende handelen zichtbaar en bespreekbaar, en kreeg hij meer zicht op de manier waarop leerkrachten belangrijke ervaringen in hun leven verwerkt hadden en hoe dat van invloed was op hun handelen in de klas.
Om de pedagogische kwaliteiten van leerkrachten zichtbaar te maken, gebruikt Claasen de ethiek van alledaagse deugden. “In Nederland denkt men bij deugden al snel aan burgerlijke braafheid, maar ik bedoel hiermee het vermogen een praktijk vorm te geven op basis van je persoonlijke keuzes en je eigen verantwoordelijkheid.” Claasen geeft een omschrijving van een aantal belangrijke deugden die een rol spelen in pedagogisch handelen, zoals aandachtige betrokkenheid, evenwichtig handelen, jezelf zijn en jezelf ontwikkelen, zorgvuldig oordelen, en leren in vrijheid.
Goede leerkrachten zetten deze deugden afwisselend in en vinden telkens weer een balans tussen verstand, gevoel en fysiek optreden. Dat doen ze op basis van langdurige oefening en reflectie, aldus Claasen. Het deugdenethisch kader en de ontwikkelde methode kunnen leraren helpen bij reflectie op de persoonlijke houding en kwaliteiten die cruciaal zijn voor een goede afstemming op leerlingen.Claasen gebruikt zijn deugdenbenadering daarom ook om een aantal aanbevelingen te formuleren voor de opleiding van leraren.
Pedagogisch handelen van leraren. Een theoretische en empirische verkenning op basis van een alledaagse deugdenbenadering. Garant, Antwerpen/Apeldoorn. ISBN 978-90-441-3018-8
Info:
Yvette Nelen, y.nelen@uvh.nl
Wat maakt een leraar ‘goed’ in zijn vak? En: hoe kun je laten zien waar hem dat in zit? Promovendus en docent Wim Claasen onderzocht de alledaagse omgang van leerkrachten met leerlingen en ontwikkelde een bijzondere methode om de grondslag van hun professioneel handelen zichtbaar te maken. Op 21 februari 2013 verdedigt hij zijn proefschrift Pedagogisch handelen van leraren. Een theoretische en empirische verkenning op basis van een alledaagse deugdenbenadering aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.