11 december 2020

Barbara Raes over het belang van een collectief ritueel voor het afsluiten van 2020

Dit is de tussentijd

Elk jaar op midzomernacht zwemmen een twaalftal selkies naar een hoger liggende rotswand, ergens aan de Shetlandeilanden. Twaalf magische selkies die zich die nacht ontdoen van hun glimmende zeehondenhuid, om zich te ontpoppen tot twaalf prachtige mannen en vrouwen. Ze dansen en bedrijven de liefde tot de ochtend. Om daarna, nog voor de zon opkomt, hun zeehondenhuid weer aan te trekken en zacht de zee weer in te glijden. De vrouwen met nieuwe selkies in hun schoot.

Het zijn ‘vervellers’ die selkies. Ze ontdoen zich van het oude en zwemmen zwanger van het nieuwe en onbekende de volle zee in. We schrijven april 2020. In volle lockdown zijn we allemaal selkies, de studenten en docenten. We staan aan het begin van een vervellingsproces. We gaan samen de zoektocht aan naar wat een mogelijke toekomst kan zijn voor het doceren, voor het delen van onze onderzoeksprojecten en het heruitvinden van onze praktijk in deze plots heel snel veranderende wereld. Welke ingrediënten zijn er nodig om te bouwen aan een eenvoudig en constructief toekomstrecept?

Een veilige plek

Alvast dit: een veilige plek. Een plek waar je ‘mag’ vervellen.  Waar je de huid van je oude identiteit, die nog stevig aan je botten kleeft, langzaam kan afleggen, en op zoek kan naar die nieuwe huid, die je in je dromen alvast ziet schitteren. Die veiligheid blijkt nodig, nu de wereld collectief rouwt. We zoeken allemaal nabijheid in tijden van afstand. We rouwen doorheen het zoeken in het onbekende. Maar hoe collectief deze periode ook voelt, we beleven het allemaal toch erg verschillend. Wie het al moeilijk had, ervaart het helemaal anders dan iemand die net toe was aan een lange adempauze. 

Wat mij in de onlinegesprekken, het telewerken en het doceren op afstand vooral opviel was de onrust in deze plots gegeven rust. Jonge mensen die een gebroken toekomst nu al voor zich ontvouwd zagen worden. Een ‘lost future’ verdraagt geen tussentijd. 

Een rouwproces verloopt niet lineair en ook vandaag, tijdens deze tweede golf van de pandemie lopen gevoelens van angst, verdriet, kwaadheid lopen door elkaar. Maar eveneens parallel met een rouwproces ontstaat er pas veerkracht wanneer zingeving en betekenisgeving aan deze periode voelbaar wordt. Zo ontstonden er tijdens de eerste lockdown spontane rituelen zoals het applaus voor de zorg, de witte lakens uithangen of boodschappen tekenen op de ramen voor de wandelaars. 

De tweede golf

In deze tweede golf is er echter rituele leegte. De moed en het geduld is wat op. De creativeit misschien ook? Toch is er nu meer dan ooit een grote behoefte om letterlijk een plaats te geven aan de gemeenschappelijke verlieservaringen. Er is een voelbare nood om een plaats of een moment te creëren waar we verbinding, samenhorigheid en troost kunnen voelen. Wat als we dit moeilijke jaar 2020 afsluiten met een collectief ritueel dat iedereen met elkaar verbindt? Een afsluiten van 2020 maar ook een bekrachtiging dat we elkaar nodig zullen hebben in 2021. 

Let’s Tick Together

In België willen we dit doen door op 30 december om 20 uur (naar analogie met het applaus voor de zorg) zoveel mogelijk mensen te mobiliseren om tegelijk de ramen en deuren te openen en het glas te heffen. Een leeg glas te heffen en daarop een compositie te tikken met een lepeltje. Let's Tick Together. Tikken om aandacht te vragen voor wat je verloren bent, voor de zorg voor elkaar, voor het feest dat niet kan zijn,… Op de website www.letsticktogether.be wordt verzameld voor wie of wat je graag wil tikken: dat wat je verloren bent, maar ook dat wat je graag wil meenemen naar 2021. Om afscheid te nemen van dit moeilijk jaar, is het nodig om perspectief te voelen en te benadrukken wat we willen meenemen naar volgend jaar. Corona neemt maar corona geeft dus ook. 

Voor mij zijn dat alvast de volgende zaken: dat we de verbinding met de natuur behouden nu we gevoeld hebben hoe weldadig wandelingen waren in het bos of in een park; dat we het verbinden met elkaar blijven herwaarderen, na het missen van nabijheid; dat we het contemplatieve permanent blijven integreren in ons dagelijks leven en plaats blijven maken voor welkome zuurstofbellen. Daarvoor wil ik tikken op het einde van dit jaar. 

Dit ritueel onderstreept het verlangen. Want ondanks de beperkingen door de afstand, is het verlangen nooit weg geweest. En ik vind dat verlangen best poëtisch. Poëtisch omdat het verlangen vervuld kan worden. Het is nooit een onmogelijk verlangen geweest. Op een dag zullen we elkaar weer kunnen omhelzen. 

Informatie

https://www.vooruit.be/nl/pQBzghj/let-s-tick-together

Barbara Raes

“Wat als we dit moeilijke jaar 2020 afsluiten met een collectief ritueel dat iedereen met elkaar verbindt? Een afsluiten, maar ook een bekrachtiging dat we elkaar nodig zullen hebben in 2021”, zo vond Barbara Raes, gastdocent aan de celebranten opleiding. Dus nam zij het initiatief tot Let’s tick together, een nationaal slotritueel in België, op woensdag 30 december om 20 uur. Ze deelt hier haar gedachtes over het belang van rituelen om 2020 samen af te sluiten.