Tijdschrift voor Humanistiek over de media en de spelende mens
Er is weer een nieuw nummer uit van het Tijdschrift voor Humanistiek. In dit eerste nummer van 2012 gaat het over de media en de actualiteit van de spelende mens, en het debat rondom het bestaan van de vrije wil.
Media en de actualiteit van homo ludens
Als eerste onderzoekt Jan-Hendrik Bakker in De Republiek der Letteren of er tegenwoordig nog een intellectuele vrijstaat bestaat, waar openbare gedachtevorming plaatsvindt. Zijn conclusie stemt hoopvol: hoewel de (nieuwe) media een niet te onderschatten invloed hebben op de inhoud, is een reflectieve ruimte zeker niet onmogelijk geworden.
Wat is de humanistische visie op de nieuwe positie van de publieke omroep? In het artikel Een onbetrouwbare toekomst wordt deze vraag gesteld aan de directeur van de Humanistische omroep Bert Janssens en aan twee UvH-alumni die stages bij de publieke omroep liepen (NCRV en HUMAN). Dat televisiemakers vaak toch op zoek gaan naar eenduidige verklaringen voor actuele gebeurtenissen, ervoer Imar de Vries toen hij als mediawetenschapper gevraagd werd naar de rol van sociale media bij de revoluties in Tunesië en Egypte. Of we de Arabische opstanden nu als Facebook-revoluties moeten zien, is maar zeer de vraag. Desalniettemin breekt Imar de Vries een lans in zijn column Dineren bij Facebook voor de nieuwe sociale media.
In het artikel Spelenderwijs exploreert hoogleraar Mediatheorie Joost Raessens de speelruimte die digitalisering biedt aan de mediagebruiker. De spel-bepalende regels van sociale media als Facebook worden in het artikel Ik facebook dus ik ben door Cris van der Hoek verder onder de loep genomen. Van der Hoek onderzoekt de manier waarop de nieuwe sociale media, met name Facebook, bijdragen aan de constructie van onze identiteit. Het thema wordt afgesloten met een column die het langzame lezen als een belangrijk middel tot reflexiviteit verdedigt. Martien Schreurs houdt een vurig pleidooi om ‘de hoeder van het menselijk lief en leed’, de literaire vrijplaats, te behouden in deze tijd van snelle communicatie en uitwisseling van informatie.
Thema: De vrije wil
Dit nummer sluit af met twee bijdragen waarin het thema ‘de vrije wil’ centraal staat. In het eerste artikel Keuze voor een vrije wil? van Jan Willem Breuk en Wouter Hekkelman storen de beiden auteurs zich aan de krasse conclusies van sommige hersenwetenschappers, waarbij het bewustzijn of het bestaan van een ‘vrije wil’ op ongenuanceerde wijze tot illusie verklaard wordt. Zij hopen dat met hun bijdrage het denken over de ‘vrije wil’ in een genuanceerder daglicht komt te staan. In het verlengde van het artikel van Jan Willem Breuk en Wouter Hekkelman stelt ook Annelies Kleinherenbrink dat de hersenwetenschap haar hoogtijdagen beleeft. Binnen dit wetenschapsveld neemt het onderzoek naar sekseverschillen een prominente plaats in. Deze verschillen worden daarbij als inherent aangeboren en onveranderlijk gepresenteerd. Kleinherenbrink komt in haar review De strijd tegen het neuroseksisme tegen dit essentialisme in opstand. Vanuit een feministische kritiek neemt zij de seksistische argumentaties onder de loep en komt uiteindelijk tot de conclusie dat het bewijs voor aangeboren sekseverschillen flinterdun zijn.
Informatie: Tijdschrift voor Humanistiek en www.humanistiek.net
In dit eerste nummer van 2012 staat het volgende dossier centraal: media en de actualiteit van homo ludens en het debat rondom het bestaan van de vrije wil.