Promotie Jolanda van Dijke

Jolanda van Dijke verdedigt haar proefschrift, met als titel Receptive Empathy- The role of empathy in good care from a care ethics and a humanist chaplaincy perspective.

Over de rol van empathie in goede zorg

In haar proefschrift gaat Jolanda van Dijke dieper in op het begrip empathie, en de rol die empathie kan spelen in het leveren van goede zorg. Dat doet ze vanuit twee blikvelden: die van de zorgethiek en van de humanistisch geestelijke verzorging. In haar onderzoek combineert ze theoretische studies met empirisch onderzoek. Zorgethici spreken vaak kritisch over het begrip empathie. Ze erkennen en waarderen de waarde van empathie, maar gaan ook in op mogelijke problemen, zoals het risico op projectie, over-identificatie en het probleem van empathische vooringenomenheid. Bovendien hebben ze kritiek op het heersende cognitieve begrip van empathie en het gebrek aan aandacht voor de relationele aspecten ervan. Voor humanistisch geestelijk verzorgers is empathie juist een belangrijk onderdeel van hun professionele standaard en training. Hun perspectieven kunnen daarom waardevolle inzichten verschaffen in de betekenis, functies, uitdagingen en praktijk van empathie in de dagelijkse zorg. 

Jolanda van Dijke introduceert het concept van 'receptieve empathie', een op de ander gerichte en relationele conceptualisering van empathie die het belang van openheid en aandacht onderstreept. Daarnaast benadrukt ze in haar onderzoek het belang van het integreren van empathie in bredere morele en zorgtheorieën. Ze stelt 'professionele empathie' voor als een strategie om empathische praktijk in de dagelijkse zorg te begeleiden. 

Het eerste deel van het proefschrift is gewijd aan het opzetten van een theoretisch kader vanuit een zorgethisch perspectief. Het tweede deel analyseert twintig interviews met humanistisch geestelijk verzorgers die werkzaam zijn in verschillende zorginstellingen, gevangenissen en militaire settings. Tot slot bespreekt ze in een aparte studie de praktische implicaties van het empirische en theoretische onderzoek voor empathieonderwijs in gezondheidszorgberoepen, met name in de verpleging en medische zorg, waar verminderde empathie een bekend probleem is.

Jolanda van Dijk is onderzoeker en humanistisch geestelijk verzorger bij ZZG Zorggroep in Nijmegen. Haar focus ligt op de begeleiding van ouderen bij vraagstukken rondom zingeving en levensthema’s. Daarnaast is ze binnen dezelfde organisatie actief als programmamanager Relationeel Werken en als lid van de commissie ethiek.