Filmavond Enjoy poverty

De Studievereniging van de UvH organiseert samen met het Kosmopolis Institute een filmavond rondom de film Enjoy Poverty. Met een inleiding door Ruud Kaulingfreks. Introducees zijn welkom.

(Renzo Martens).

Renzo Marten’s Enjoy Poverty (2008) is een controversiële, onconventionele en verwarrende film die relevante politieke en filosofische vragen onderzoekt op het gebied van ontwikkelingshulp. Dat Martens erin geslaagd is een zeer gelaagde film te maken blijkt eruit dat recensenten moeite hebben hem te duiden; Sommigen noemen de kunstenaar een gewetenloze grappenmaker of gek, anderen beredeneren dat Martens een genie is die de inzichten van een hele batterij aan filosofen heeft weten te verbeelden.

Enjoy Poverty, een combinatie van onderzoeksjournalistiek, satire en een zelfbewuste, eigenzinnige blik, is een ingenieus en provocatief werk dat vaak ironisch en hilarisch is, terwijl de spiegel die het ons voorhoudt door en door triest is.’1Martens presenteert zichzelf in de film als een soort ‘christelijk koloniale’ ijdeltuit (een witte man in witte kleding die per schip en te voet de duisternis in gaat) die onderzoekt hoe internationale hulpinstanties en de media elkaar beïnvloeden op het gebied van de macht in de door oorlog en kolonialisme geplaagde binnenlanden van Congo. Zijn film lijkt op een postmoderne hervertelling van Joseph Conrad’s boek heart of Darkness, maar lijkt ook geïnspireerd door de films Apocalypse now en Fitzcarraldo.

Enjoy Poverty is eigenlijk geen film óver - ontwikkelingshulp en armoede, maar een onderzoek naar de manier waarop journalistieke beelden hiervan tot stand komen. Martens bekijkt armoede als inkomstenbron en handelswaar. Hij onderzoekt de emotionele en economische waarde van Afrika's meest lucratieve exportartikel: gefilmde armoede. Zoals ook voor de meer traditionele Afrikaanse exportproducten - cacao, goud, ivoor - het geval is, worden de leveranciers allesbehalve beter van hun nieuwe Afrikaanse handelswaar. Daarom wil Martens de Congolezen empoweren: de armoede teruggeven aan de armen zelf zodat zij hun armoede als commodity in kunnen zetten, oftewel hun eigen armoede zelf kunnen exploiteren. Vandaar de titel: ‘enjoy (your) poverty’.

Martens doet op een radicaal intieme manier uit de doeken hoe neokolonialisme, journalistiek en noodhulp met elkaar verstrengeld zijn. Het afgrijzen dat dit opwekt bij de kijker duidt erop dat de afstand tussen toeschouwer en gebeurtenissen uit de film lijkt te verdwijnen. Zijn we als kijker medeplichtig aan iets onmenselijks? Ben je schuldig aan de journalistieke exploitatie? Die vraag zal zeker blijven hangen na het bekijken van deze film.