Promotie: Leerkrachten basisschool kunnen bewuster samenwerken met ouders aan opvoeding

23 mei 2023

De basisschool speelt een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen: zowel via leerinhouden, als via de interactie met het kind dragen leerkrachten bij aan opvoeding. Toch ligt in onderwijsbeleid en -onderzoek over het contact tussen ouders en school de nadruk op het bevorderen van cognitieve leerresultaten van het kind. Hoe kan in het basisonderwijs samengewerkt worden met ouders aan opvoeding? En wat is nodig om aankomende leerkrachten hiervoor op te leiden? Op 23 mei verdedigde Mirjam Stroetinga haar proefschrift Teachers’ Collaboration with Parents on Upbringing in Primary Education aan de Universiteit voor Humanistiek.

Mirjam Stroetinga onderzocht de samenwerking van leerkrachten met ouders aan opvoeding in het basisonderwijs. Met opvoeding bedoelt ze de ondersteuning die volwassenen kinderen bieden in hun persoonlijke, interpersoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling, op hun weg naar volwassenheid. In het opvoeden van kinderen spelen de waarden en overtuigingen van volwassenen een rol. Daarom is ‘contact’ tussen leerkrachten en ouders – in de zin van het uitsluitend uitwisselen van praktische informatie – onvoldoende voor het verbinden van de opvoedwerelden van thuis en school. De kwaliteit van het contact doet ertoe. Kortgezegd duidt Stroetinga met ‘samenwerken’ op contact dat gekenmerkt wordt door gelijkwaardigheid en het verkennen van de waardenpositie van de ander.

Hoewel maatschappelijke vraagstukken rond diversiteit en sociale cohesie de belangstelling voor de vormende kant van het onderwijs versterken, is er nog niet veel gericht onderzoek gedaan naar het samenwerken van leerkrachten met ouders aan opvoeding, zo bleek uit internationaal literatuuronderzoek van Stroetinga. Hierop begon zij een verkennend en beschrijvend onderzoek naar bestaande praktijken en perspectieven in de basisschool. Ze koos hierbij voor drie invalshoeken, uitgewerkt in drie empirische deelstudies: het perspectief van de leerkracht, van de schoolleider en van de beginnende leraar in opleiding. 

Bewustzijn

De verzamelde praktijkvoorbeelden laten zien dat het bijdragen aan opvoeding in de scholen met name de interpersoonlijke ontwikkeling van kinderen betreft en vooral gericht is op het creëren van  de juiste omstandigheden voor het leren op school. Ook is verwevenheid zichtbaar van zorg, leren en opvoeden in het basisonderwijs. In de verzamelde voorbeelden van daadwerkelijk samenwerken aan opvoeding komen leerkrachten naar voren die – ook wanneer waardenposities verschillen – ouders serieus nemen, ouders echt willen begrijpen, zich inleven in ouders, de perspectieven van ouders op waarde schatten en bereid zijn hun eigen kijk en handelen aan te passen op basis van die perspectieven. Het onderzoek laat zien dat een houding van de leerkracht van empathie, gelijkwaardigheid en reflectie ondersteunend kan zijn voor het samenwerken met ouders aan opvoeding. 

Tegelijkertijd maakt het onderzoek duidelijk dat deze leerkrachtkenmerken geen standaardpraktijk en -visie zijn in het basisonderwijs. Hier dient werk van gemaakt te worden, temeer omdat het belang van de opvoedende rol van het onderwijs en het samenwerken met ouders daaraan, gevoeld wordt. Voor het opleiden van leraren is het nodig om bewustzijn te vergroten over de opvoedende taak van het onderwijs en over het belang van een empathische, gelijkwaardige en reflectieve houding naar ouders. Stroetinga: "Het warme, sensitieve hart van de leerkracht doet er toe in het opbouwen van relaties met kinderen én ouders." 

Over de promovendus

Mirjam Stroetinga is onderwijsadviseur, docent en onderzoeker aan hogeschool Marnix Academie te Utrecht. De Marnix Academie is een gespecialiseerde hogeschool op het gebied van onderwijs, een opleidings- en kennisinstituut voor onderwijsprofessionals. Deze professionals zijn werkzaam in de kinderopvang, het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs of het MBO.

Promotie Mirjam Stroetinga – 23 mei 2023, 10.00 precies

Teachers’ Collaboration with Parents on Upbringing in Primary Education 

Promotor prof. dr. Wiel Veugelers

Proefschrift downloaden

Hoe kan in het basisonderwijs samengewerkt worden met ouders aan opvoeding? En wat is nodig om aankomende leerkrachten hiervoor op te leiden? Op 23 mei verdedigde Mirjam Stroetinga haar proefschrift hierover.