Korte geschiedenis van het Humanistisch Historisch Centrum

Deze website Digitaal Humanistisch Erfgoed is ontstaan uit het Humanistisch Historisch Centrum (HHC). Lees meer over de voorgescheidenis.

De eerste ideeën over de noodzaak van een humanistisch archief kwamen naar voren tijdens een jaarlijkse studiedag in 1989 van de net opgerichte Universiteit voor Humanistiek. De toenmalige bibliothecaris Bert Gasenbeek en docent Peter Derkx dienden een verzoek in waarin ze pleitten voor een humanistisch documentatiecentrum, aangezien dat nog niet bestond. Na meer onderzoek te hebben gedaan in opdracht van de Universiteit voor Humanistiek (UvH) werd er geconstateerd dat de wijze van bewaring en beheer van het merendeel van de humanistische archieven onsystematisch en onzorgvuldig gebeurde. 

Van 1993 tot zijn dood in 1995 was Piet Thoenes de eerste voorzitter van het Humanistisch Archief- en Documentatiecentrum (HADC) i.o., het huidige Humanistisch Historisch Centrum. 

Oktober 1996 werd het Humanistisch Archief-en Documentatiecentrum (HADC) opgericht (een interview hierover).

In januari 1997 ging het HADC van start met als directeur Bert Gasenbeek. Later dat jaar werd de naam veranderd in Het Humanistisch Archief. Op 17 oktober 1997 werd het HADC, de voorganger van het Humanistisch Historisch Centrum (HHC), officieel geopend. In 2011 werd de naam veranderd in Humanistisch Historisch Centrum (HHC). UVH docent en historicus mevr. dr. W.F. Los verwoordde de maatschappelijke betekenis van een Humanistisch Historisch Centrum. 

Werkzaamheden

Als kernactiviteiten had Het Humanistisch Archief onder andere het acquireren, ontsluiten en beheren van archieven en documentatie, informatievoorziening aan humanistische organisaties en aan derden, het verrichten van historisch onderzoek en het uitbrengen van wetenschappelijke publicaties. Het HHC gaf de serie Humanistisch Erfgoed uit in samenwerking met uitgeverij Papieren Tijger. 

In de eerste jaren lag het accent op het overnemen en het beheren van papieren en audiovisuele archieven. Zo verzamelde Het Humanistisch Archief archieven van onder andere Humanistisch Verbond, humanistische geestelijke verzorging bij justitie en defensie, humanistisch vormingsonderwijs en belangrijke humanistische personen. Deze werden door Het Humanistisch Archief bewerkt door archivaris en informatiespecialist drs. Jules Brabers en daarna ter bewaring overgebracht naar het Utrechts Archief. Gaandeweg werd de collectie archieven steeds groter, met persoonsarchieven en organisaties als de International Humanist Ethical Union en afdelingen van het Humanistisch Verbond en Humanitas.

De werkwijze in de begintijd werd beschreven door Bert Gasenbeek bij de opening in 1997 in een voordracht met de titel:  Het Humanistisch Archief en het jaar 2000: het belang, de taken en de plannen van het Humanistisch Archief. Daarin schetste hij de ontstaansgeschiedenis van het HHC, de opbouwactiviteiten en de taken voor de komende jaren.

In 2005 rondde Het Humanistisch Archief het zogenaamde Metamorfozeproject van de Koninklijke Bibliotheek af, wat resulteerde in de conservering en digitalisering van veel historische publicaties uit de vrijdenkersbeweging.  In 2013 werd een groot archiefproject afgerond waarbij het merendeel van de humanistische archieven werd bewerekt en ondergebracht bij Het Utrechts Archief. Daarnaast was het HHC vooral bezig met digitaliseren van aanwezige informatie, het verwerven van historisch- en archiefonderzoek, het verzorgen van inlichtingen en het verwerken van papieren archieven. Het HHC heeft altijd veel met vrijwilligers gewerkt. 

Het HHC werd onderdeel van de Humanistische Alliantie en in 2016 deel van de UVH. In juni 2020 is het HHC door de Universiteit voor Humanistiek opgeheven en teruggebracht tot deze website Digitaal Humanistisch Erfgoed. 

screenshot oude website HHC