Multatuli

Ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van de auteur Eduard Douwes Dekker, alias Multatuli, zijn in 1987 diverse lezingen over hem  gehouden door Yvonne Stinis, Atte Jongstra, Marcel Fresco, Michel Oukhow, mevr. Abell - Van Soest en Piet Spigt.

Multatuli de schrijver van onder meer de Max Havelaar, had grote affiniteit met de Vrijdenkers vereniging de Dageraad. Hij werd zelfs uitgeroepen tot erelid van deze vereniging, een titel die hij met tegenzin aanvaardde.

 

Multatuli is de schepper van het aforisme 'De roeping van de mens is mens te zijn!' Een grote affiniteit had hij met de in 1856 opgerichte vereniging De Dageraad, waarvan zijn aanvankelijke vriend (en soms ook uitgever, geldschieter, postbode, loopjongen) D'Ablaing van Giessenburg tot 1864 voorzitter was. Anders dan het gelijknamige, deïstische tijdschrift waarin Dekker in 1859 zijn Geloofsbelydenis zou publiceren, was de vereniging een bont, zij het kwijnend gezelschap van pantheïsten, atheïsten, socialisten, materialisten en andersoortige vrijdenkers.

 

Volgens Multatuli is het geloof in een persoonlijk God een onmogelijkheid. Het stelsel van de natuurwetten sluit het bestaan van een God uit, die immers tot werkloosheid zou zijn gedoemd. Uit de wetten van de Natuur vloeit de Noodzakelijkheid voort, die Multatuli aanvankelijk in navolging van Spinoza wenste aan te duiden als 'God', 'Jehovah'.

Zíjn religie is de fysica, niet de metafysica. De 'meta-fysica' is datgene wat buiten de Natuur ligt, door Multatuli met een neologisme het 'buiten-issige' genoemd; onkenbaar voor de mens. Het geluk van de mensheid is volgens hem meer gediend met vrije studie van de natuur dan met traditioneel geloof.

 

Hier zet Multatuli de ethische stap die leidt tot de kern van zijn filosofie: de mens moet zijn natuur volgen, die inherent goed is, en zich niet laten leiden door regels die tegen de natuur ingaan. In zijn werk laat hij zien hoe fnuikend het is als mensen elkaar regels willen opleggen: gelovigen maken elkaar uit geloofsijver het leven zuur en vrouwen zijn - in de Bijbel en in de bekrompen navolging daarvan - dikwijls de dupe. Kortom: godsdienst staat het geluk van de mensheid in de weg.

 

'Ik zie niet in waartoe een God ons dient, in t scheiden
Van t boze en t goede. Integendeel!'

 

Strategisch is aanvankelijk ook de manier waarop hij Jezus van Nazareth positief afzet tegen de christenen. Daarin leek Multatuli op Dostojevski, die in 1881 in De gebroeders Karamazov de grootinquisiteur tegenover Jezus plaatste (de grootinquisiteur leidt namens de RK kerk de inquisitie tegen de ketters). Multatuli verzet zich tegen de humbug waarmee Jezus door gelovigen is omgeven; hij trachtte hem als mens te zien, mét zijn fouten. Gaandeweg is hij kritischer gaan oordelen over Christus, vooral over diens al te grote vergevingsgezindheid.

 

Zie voor verdere informatie over zijn leven en werk verder: https://socialhistory.org/bwsa/biografie/douwes-dekker

Lezing  op 28-11-1987 van Yvonne Stinis over Multatuli 

 

Beschrijving lezing Yvonne Stinis 

Audiobestand lezing Yvonne Stinis

Lezing 28.11.1987 Atte Jongstra over Multatuli deel 1

Onderwerpen:

*  Vergelijking van het belang van Multatuli vroeger en nu

*  Multatuli is koloniaal hervormer

*  Multatuli als schrijver

*  Zelfbeeld Multatuli

*  Het einde van Multatuli als schrijver

*  De laatste jaren van Multatuli

Beschrijving lezing     Atte Jongstra 28.11.1987 over Multatli           deel 1

Audiobestand lezing  Atte Jongstra 28.11.1987 over Multatli           deel 1

Lezing 28.11.1987 Atte Jongstra over  Multatuli deel 2 (openbare discussie)

 

Beschrijving openbare discussie met Atte Jongstra over Multatli  (niet beschikbaar)

Audiobestand openbare discussie met  Atte Jongstra over Multatli           deel 2

Lezing Marcel Fresco op Multatuli-dag 28.11.1987 tgv 100-jarige sterfdag van Multatuli  (MP3-103 A)

 

Beschrijving lezing        Marcel Fresco over Multatuli           deel 1

Audiobestand lezing     Marcel Fresco over Multatuli           deel 1 

Lezing 28-11-1987 mw. Abell-van Soest  over Multatuli op de Multatuli-dag 

Onderwerpen:

*  Psychologische achtergronden van het Gebed van de Onwetende.

*  Door middel van Vestdijk Multatuli verstaan.

*  Macht en liefde.

*  Macht en liefde in het religieuze denken.

*  Multatuli en het christendom.

*  Inhoud van de Minnebrieven en het ontstaan van de Max Havelaar.

Beschrijving    lezing   mw. Abell-van Soest    deel 1 en 2

Audiobestand lezing   mw. Abell-van Soest   deel 1

Audiobestand lezing   mw. Abell-van Soest   deel 2

 

Lezing  dr. Michel Oukhow (1926 – 1997) op  28-11-1987 over Multatuli  deel 1

Onderwerpen:

*  Multatuli-dag, georganiseerd door het Humanistisch Studiecentrum Nederland x

Beschrijving interview     Michel Oukhow deel 1  

Audiobestand Interview  Michel Oukhow deel 1  

Forumdiscussie met  Fresco, Spigt en Diepenhorst op 28-11-1987 over Multatuli  deel 2

Onderwerpen:

* Forumdiscussie Multatuli-dag, georganiseerd door Humanistisch Studiecentrum Nederland 

Beschrijving interview     Fresco, Spigt en Diepenhorst deel 2 

Audiobestand interview  Fresco, Spigt en Diepenhorst deel 2 

Lezing 1987 Piet Spigt over Multatuli 

Onderwerpen:

*  Lezing over Multatuli ter gelegenheid van diens 100-jarige sterfdag 

Beschrijving interview     Piet Spigt

Audiobestand interview  Piet Spigt

Multatuli is de schuilnaam van Eduard Douwes Dekker, de schrijver van de Max Havelaar. Multatuli had grote affiniteit met de Dageraad.