Informatiepagina Symposium 'Inclusieve rituelen'

Nieuwe rituelen laten een groeiende behoefte zien om gezamenlijk stil te staan bij belangrijke gebeurtenissen. Denk bijvoorbeeld aan rituelen bij levenstransities, zoals adoptie of echtscheiding, en collectieve herdenkingen en vieringen, zoals Keti Koti of de herdenking van 15 augustus 1945. Tegelijk roepen nieuwe rituelen ook vragen op over de inclusiviteit van bestaande rituelen. Ze bieden kansen voor interlevensbeschouwelijke dialoog en het samenbrengen van verleden, heden en toekomst, maar er liggen ook grenzen aan rituele vernieuwing.

Onder leiding van dagvoorzitter Joanna Wojtkowiak gingen we met experts in gesprek over de vraag: Waar liggen de kansen en spanningen rondom rituele inclusiviteit en exclusiviteit in een pluralistische samenleving? 

Sprekers

• Prof. Marianne Moyaert is hoogleraar Theologie aan de VU en is gespecialiseerd in interlevensbeschouwelijke rituelen. Zij is tevens oprichter van EMOENA - de Nederlandse opleiding voor interlevensbeschouwelijk leiderschap.
• Dr. Hassan Bakir is geestelijk verzorger en werkzaam bij Laurens (Rotterdam) en Saffiergroep (Den Haag) in verschillende domeinen van de ouderenzorg, zoals de palliatieve zorg, dementie en revalidatie. Daarnaast is hij docent en onderzoeker op het gebied van theologie en geestelijke verzorging en consulent bij het CCE (Centrum voor Consultatie & Expertise).
• Dr. Froukje Demant is senior onderzoeker bij het National Commitée 4 en 5 mei en projectleider bij verschillende onderzoeksprojecten waaronder het langdurige onderzoek naar rituelen.
• Dr. Joanna Wojtkowiak is universitair docent, inhoudelijke coördinator van de Celebrantenopleiding aan de Universiteit voor Humanistiek en voorzitter van IRILIS (Instituut voor Rituele en Liturgische Studies).

Lezing Marianne Moyaert

Prof. Marianne Moyaert gaf een lezing over participatie in interlevensbeschouwelijke rituelen en verhelderde het verschil tussen ten eerste responsieve rituelen en ten tweede inter-rituele gastvrijheid die van belang is om inclusiviteit in rituelen beter te begrijpen. De eerste zijn vaak rituelen die als reactie op tragische gebeurtenissen ontstaan (bijvoorbeeld een herdenking na een internationale ramp). De tweede verwijst naar het deelnemen aan bestaande religieuze of levensbeschouwelijke rituelen. Beide roepen vragen rond inclusiviteit op die in deze lezing duidelijk worden gemaakt.

Meer lezen

Wilt u meer weten over het werk van Marianne Moyaert? In 2016 en 2019 bracht zij boeken uit over interreligieuze rituelen en rituele participatie: het boek Ritual Participation and Interreligious Dialogue verscheen in 2016. Het boek Interreligious Relations and the Negotiation of Ritual Boundaries verscheen in 2019. 

Hassan Bakir

Dr. Hassan Bakir presenteert een complexe casus over een mevrouw die overleed in de instelling waar hij als geestelijk verzorger werkt. Mevrouw was tot de islam bekeerd en had bepaalde wensen rondom haar uitvaart. De familie had echter ook wensen om het ritueel afscheid vorm te geven. Hassan legt in zijn bijdrage uit hoe je als geestelijk verzorger op zulke gevoelige momenten als de dood soms moet bemiddelen en adviseren.

Froukje Demant

Dr. Froukje Demant presenteert inzichten uit haar jarenlange onderzoek naar de dodenherdenking op 4 mei en de viering van vrijheid op 5 mei. Zij legt uit hoe wij in Nederland omgaan met het herdenken en vieren van het verleden en welke ontwikkelingen zich voordoen. Wat is belangrijk om mee te nemen om de bestaande nationale herdenkingen en vieringen voor de toekomst relevant en betekenisvol te houden?

Tafelgesprek tussen de sprekers

Dit symposium werd georganiseerd door de Celebrantenopleiding van de Universiteit voor Humanistiek in samenwerking met het  Instituut voor Rituele en Liturgische Studies (IRILIS); een platform voor innovatief onderzoek op het gebied van rituele en liturgische studies.

Foto: door Yena Kwon @ Unsplash

Het vijfde symposium van de Celebrantenopleiding op 18 maart 2022 gaat in op de kansen en grenzen aan rituele vernieuwing. Nieuwe rituelen zijn in opkomst. Ze bieden kansen voor dialoog tussen levensbeschouwingen en ze kunnen verleden, heden en toekomst samenbrengen. Maar ze roepen ook spanningen op.