Blog Celebrant Maaike Kluit
Maaike Kluit studeerde in 2012 af aan de Universiteit voor Humanistiek. Als vrijgevestigd humanisticus vervult zij vanuit haar onderneming Mijns Inziens voor verschillende organisaties en opdrachtgevers de rol van kwartiermaker, onderzoeker, tekstschrijver, teamcoach en ritueelbegeleider. Afgelopen jaar nam Maaike deel aan de eerste lichting van de Celebranten Opleiding. Lees hieronder de blog die zij schreef in het kader van Module 4: Community skills en ondernemerschap:De geboorte van een sociaal vormgever
"Een celebrant die rituelen vormgeeft…?
‘Dat is interessant!’ zeggen gesprekspartners als ik over mijn nieuwste bezigheid vertel. De
een begint meteen over een sjamanistisch ritueel in het bos dat een schoonzus ooit
bijwoonde, de ander heeft benauwde herinneringen aan wierook en machtsmisbruik.
Daarna informeren ze langs hun neus weg of ik hen de fijne kneepjes even wil verklappen.
Misschien kan ik zelfs de map met voorbeelden een keer uitlenen. Je krijgt bij zo’n opleiding
immers kant en klare recepten aangeboden voor symboliek en ceremonies?
Nee, mensen. Zo werkt het dus niet. Er komt geen hokus-pokus bij kijken en er valt niks te
verklappen. Als deze opleiding zweverig was zou je mij er niet aantreffen, en als het rituele
kunstje een kwestie van na-apen zou zijn, evenmin.
Hoe werkt het dan wel?
Om te beginnen is er zoiets als context. Het fenomeen ritueel heeft een rijke geschiedenis,
die door talloze onderzoekers vanuit talloze culturele en antropologische achtergronden
bestudeerd is. En nog steeds: het domein van de rituele studies groeit en bloeit. Als er iets is
wat ik in de afgelopen maanden geleerd heb, is het dat er een diversiteit aan visies en
opvattingen leeft in het netwerk van wetenschappers die ritueel tot onderwerp van studie
gemaakt hebben.
De samenleving verandert. Tegelijkertijd is de universele behoefte van mensen om ‘iets te
doen’ als er wat gebeurt in hun leven onveranderd gebleven. Mensen willen vieren,
gedenken, eren en rouwen – maar wel precies passend bij hun situatie, bij de gemeenschap
waartoe ze behoren, op het juiste moment en op de meest geschikte wijze. De individuele
mens heeft nieuwe behoeften, de individuele wens ziet er dus heel anders uit, de
maatschappelijke achtergrond waartegen het gebeurt ook. Dat vraagt om een theoretisch
goed onderlegde, inventieve en pragmatische celebrant, want er zijn geen kant en klare
antwoorden meer.
Kunstje leren? Eerst even aan de theorie snuffelen. Anders eindigt je ceremonie wel degelijk
in hokus-pokus, ondanks de beste rituele bedoelingen.
Ik wilde er iets mee. Noem het zingeving. Hoewel mijn werk altijd draait om zaken waar ik
ideologische verwantschap mee voel, komt het in de praktijk van alledag vaak neer op
mailtjes sturen, telefoontjes plegen en tekst produceren. Het mag nog zo bevredigend zijn
om bij te dragen aan succesvol teamwork, aan homo-emancipatie, aan vrijwilligersinzet, aan
inclusief onderwijs – ik miste de verdieping, de bezieling, het persoonlijke karakter.
En dus heb ik me een jaar lang wekelijks ondergedompeld in de grillige materie van de
rituele theorie, overgeleverd aan kleurrijke casussen en geoefend tot de blaren op mijn
vingers stonden. Ik durf inmiddels wel te zeggen dat ik een theoretisch goed onderlegde,
inventieve en pragmatische celebrant ben geworden.
Dat ging niet zonder haperen. Er waren momenten dat ik twijfelde aan mijn geschiktheid
voor het vak: na een paar colleges wist ik zeker dat een relatieviering of een uitvaart niet
mijn dingetje was. Alsjeblieft geen rouwende families aan de keukentafel voor mij, en al
helemaal geen kleffe stelletjes die hun geluk zonodig moeten bezegelen met een feestje.
En celebrant, serieus?
Net op tijd viel het kwartje. Ik werd warm van het symposium Rituelen in de school, waarbij
we gezamenlijk op zoek gingen naar het collectieve verhaal van een Utrechtse middelbare
school. Het vinden van een vorm om alle individuele betrokkenen – leerlingen, leraren,
ouders, buurtbewoners – met elkaar én hun fysieke omgeving in verbinding te brengen en
het geheel tot hun recht laten komen, dát maakte iets in mij wakker. Wat leverde het op?
Een nieuw begin. Een schone lei. Een gevoel van saamhorigheid. Het verhaal van iedereen,
‘on the same page’.
Die nieuwe start bij een fusie, reorganisatie of verhuizing zet ik om in een passende
ceremonie, zodat verleden, heden en toekomst op de nieuwe plek in harmonie met elkaar
samenvallen. Zodat iedereen op zijn plaats is, zich thuis voelt, zich verbonden weet,
misschien zelfs trots kan zijn.
Ik ben een theoretisch goed onderlegde, inventieve en pragmatische celebrant geworden,
maar dat houd ik liever stil. Het gaat niet om de viering zélf, maar om de gemeenschappen
die iets te vieren hebben. Die ben ik van dienst met een inclusieve benadering, een
gezamenlijke aanpak en een resultaat dat staat als een huis. Mijn rituele geuzentitel luidt
vanaf heden sociaal vormgever."
Benieuwd naar meer Celebranten aan het woord?
Maaike Kluit is vrijgevestigd humanisticus en vertelt haar vrienden over de opleiding: Nee, mensen, er komt geen hokus-pokus bij kijken en er valt niks te verklappen. Als deze opleiding zweverig was zou je mij er niet aantreffen, en als het rituele kunstje een kwestie van na-apen zou zijn, evenmin.