Menno Hurenkamp bij Jort Kelder over de staat van de democratie

21 mei 2025

"Democratie is er om conflicten uit te vechten en conflicten te koesteren", aldus Menno Hurenkamp, hoogleraar Democratie als mensenwerk aan de Universiteit voor Humanistiek in het radioprogramma Dr Kelder en Co (NPO Radio 1). Hij ging in gesprek met Jort Kelder over de staat van onze democratie. Terwijl rechtse populisten terrein winnen, twijfelen mensen in progressieve kringen of democratie nog wel werkt om de grote problemen van deze tijd aan te pakken.

Menno Hurenkamp reageerde onder andere op het laatste boek van Roxane van Iperen, die zich afvraagt of een groot probleem als klimaatverandering misschien wel met wat minder democratie moet worden aangepakt. Hurenkamp: "Ik vind het zorgelijk als we die kant op gaan. Want democratie is er om conflicten uit te vechten en conflicten te koesteren."

Hurenkamp begrijpt dat populistische partijen aan de macht komen omdat de democratie volgens een deel van de kiezers niet zo goed werkt. Maar we moeten wel uitkijken als blijkt dat het die partijen slecht lukt om dingen voor elkaar te krijgen. "Want dan volgen de aanvallen op de rechtsstaat, op de journalistiek, op de wetenschap en worden de instituties ondergraven."

Ook met Trump en verwante populisten kan door de kiezers op enig moment worden afgerekend. "Mensen komen niet naar de stembus om vaker naar de stembus te gaan of om de democratie te redden. Mensen komen naar de stembus omdat ze een beter leven willen hebben, omdat ze een beter inkomen willen hebben, betere huisvesting." 

Hurenkamp gelooft niet dat de oplossing ligt in het verbieden van partijen. "Ik denk dat je altijd weg moet blijven bij het verbieden van meningen. Een zwaktebod. Maar ik denk dat de waakzaamheid bij de mensen die op de een of andere manier graag redelijk willen denken, veel groter moet zijn." Al is het nu vooral van belang dat de conservatieve krachten een streep trekken in de afbraak van de democratie. "Die moeten zeggen, tot hier en niet verder." 

Instituties die de democratie vormgeven, moet je volgens hem blijven koesteren. "Je kunt er niet onbekommerd op blijven knallen als iets niet in één keer werkt. En dat is het probleem. Dat er ondubbelzinnig de hele tijd geschoten wordt op Brussel, op de COA, op alle betrokken clubs. Als je daar alleen maar negatieve energie op loslaat, kan een democratie zichzelf echt om zeep helpen."

Luister en kijk het gesprek van 17 mei terug.

Hoogleraar Menno Hurenkamp was te gast bij het radioprogramma Dr Kelder en Co op NPO Radio 1. Hij ging in gesprek met Jort Kelder over de staat van onze democratie.