Academische tradities

Waar ligt de grens tussen wetenschap en activisme? En hoe kunnen we hier als universiteit ruimte voor betekenis in blijven scheppen? Met een bijeenkomst over deze vragen opende rector Joke van Saane maandag 2 september 2024 het nieuwe academisch jaar van de Universiteit voor Humanistiek. Een lustrumjaar: de Universiteit voor Humanistiek vierde haar 35-jarig bestaan. Met bijdragen van bijzonder hoogleraar Manuela Kalsky, universitair hoofddocent Caroline Suransky en student Yannick Brito Alves.

De Opening van maandag 4 september 2023 had als thema Ruimte voor betekenis, met als gastspreker Denker des Vaderlands Marjan Slob. Het is een hele zoektocht hoe je je als denkend en voelend mens staande houdt in het licht van de grote problemen van onze tijd. Twee bekende reacties – zelfhaat en zelfgenoegzaamheid – voldoen in ieder geval niet. Ze miskennen namelijk elk op eigen wijze de realiteit. En de realiteit moeten we juist dringend liefhebben. Marjan Slob belichtte wat deze oproep van ons vraagt, en hoe een humanistische universiteit daarbij kan helpen. Filosoof en onderzoeker aan de Universiteit voor Humanistiek Simon van der Weele sprak een column over de plaats van betekenis in het onderzoek dat hij en Femmianne Bredewold doen naar een betekenisvol leven voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking, die niet in staat zijn uit te leggen hoe zij de wereld ervaren.

De opening stond in het teken van het thema Bridging the gap, het dichten van kloven tussen mensen. De keynote werd verzorgd door Laurentien van Oranje. Vanuit haar ervaringen met mensen die gedupeerd zijn door de toeslagenaffaire gaf zij een nieuw perspectief op verbinding en gelijkwaardigheid. De openingsrede van rector Joke van Saane ging over luisteren en bereid zijn om de ander minstens zo serieus te nemen als onszelf.  Ageeth Ouwehand gaf haar visie op de vijf uitgangspunten voor zorgzamer beleid naar aanleiding van het rapport Zorgzaam uit de crisis. Masterstudent Farach Winter sprak een column uit over het belang van taal om kloven te overbruggen.

Het thema was ‘Waardevolle kennis’.  Met als gasten Ingrid van Engelshoven, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en Mardjan Seighali, de nieuwe voorzitter van het Humanistisch Verbond. Beiden vertelden welke waarde er voor hen schuilt in kennis en wetenschap. Van Engelshoven pleitte onder meer voor meer bescherming van de wetenschapper. “Juist je eigen kennis ter discussie stellen getuigt van kracht. Maar iets wat je jaren geleden vermoedde of ontdekte, later juist weerleggen maakt ook kwetsbaar. Des te belangrijker is het dat we wetenschappers beschermen.” Promovendus Kors Visscher en student Huib Pruymboom sloten af met een column.

Meer nadruk op kwaliteit in plaats van kwantiteit, meer oog voor verschil in kwaliteiten van universitair docenten en teamwerk, en een open verbinding naar de samenleving. In het landelijke project ‘Erkennen en Waarderen’ zoeken de samenwerkende universiteiten en onderzoeksinstellingen naar een nieuwe balans in het waarderen en stimuleren van medewerkers. Deze Opening van het Academisch jaar was het startsein voor een traject waarin dit belangrijke thema concreet vorm gaat krijgen op onze universiteit.