Boekenclub over conservatieve denkers
In het najaar 2025 presenteren de Bibliotheek Utrecht en de Universiteit voor Humanistiek een nieuwe samenwerking: vijf bijeenkomsten in de Bibliotheek Utrecht met vijf hoogleraren van de UvH, die ieder een boek van een conservatieve denker bespreken. Aan bod komen denkers als Roger Scruton en Jonathan Haidt. Op elke bijeenkomst reflecteert een Utrechtse professional – bijvoorbeeld van een woningbouwvereniging, een gemeente of een school – op de weerslag van dit gedachtengoed in de praktijk.
Initiatiefnemers Deirdre Carasso, directeur van de Bibliotheek Utrecht, en Menno Hurenkamp, hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek, vertellen over de reeks.
Hoe zijn jullie op het idee gekomen om een boekenclub te beginnen, en waarom juist over conservatieve denkers?
Menno: We leven in bubbels en zoeken graag mensen op bij wie we ons comfortabel voelen. Misschien is dat onvermijdelijk. Toch hebben we als burgers ook de plicht om onze ogen open te houden voor wat mensen denken die je niet zomaar tegenkomt. Dat kan gaan over religie of over de verhouding tussen mannen en vrouwen, of over hoe we ons erg druk maken over solidariteit in de samenleving, maar moeite hebben met het idee dat er in de maatschappij ook gezag nodig is. Of hoe je mensen die in de penarie zitten een beter leven bezorgt door ze flink te ondersteunen of eerder door ze stevig aan te pakken. Niet dat je het er dan vervolgens mee eens hoeft te zijn. Het maakt je wel een betere burger wanneer je gevoel hebt voor ver-van-je-bed-argumenten. Er is een arsenaal aan serieuze onderzoekers en filosofen wier conservatieve gezichtspunten niet altijd zomaar doordringen in de Utrechtse binnenstad, en we wilden eens ruimte maken voor hun boeken.
Deirdre: De boekenclub is er natuurlijk ook voor hen die zich herkennen in het gedachtegoed van conservatieve denkers, maar te weinig inhoudelijke programma’s daarover vinden. Het thema van deze serie bijeenkomsten voorziet daarmee in een hiaat. De Bibliotheek Utrecht is van iedereen en vindt het daarom belangrijk dat ze een veelzijdig programma aanbiedt.
Hoe is deze samenwerking ontstaan en waar zien jullie aanrakingspunten tussen de bibliotheek en de UvH?
Menno: Het is ontstaan uit een lopend gesprek tussen ons. We speelden met de gedachte een gesprekscyclus tussen bibliotheek en universiteit te organiseren – met en over boeken, natuurlijk, want dat bindt ons, maar vooral ook met en over mensen. Een universiteit is er uiteindelijk voor onderwijs en onderzoek. Daarnaast is het belangrijk dat we zorgen dat de samenleving daarover hoort: dat we de maatschappij laten zien dat ons werk betekenisvol is en niet alleen studenten door hun tentamens loodsen en artikelen publiceren. En tegelijkertijd wilden we iets serieus organiseren dat verteerbaar zou zijn. De inleiders vertellen zo over het onderwerp dat je het boek van de avond niet zelf gelezen hoeft te hebben.
Deirdre: De Bibliotheek Utrecht maken we samen met de stad. Dit is de eerste keer dat we nauw samenwerken met de Universiteit voor Humanistiek, en daar zijn we blij mee, want aan de universiteit is veel kennis verzameld. Op deze manier kunnen we die kennis delen met Utrechters.
Wat hopen jullie de gasten van de vijf avonden mee te geven? Wanneer is een avond voor jullie geslaagd?
Deirdre: Voor mij is de avond geslaagd als het niet een voor-of-tegen-gesprek wordt, maar een gesprek waar we nieuwsgierig vragen stellen en naar elkaar luisteren. Ik verheug me op de combinatie van de wetenschappelijke blik van de hoogleraren en de reflectie daarop door iemand vanuit de praktijk – zoals Bastiaan Staffhorst van Woonin of Johan Spronk van ROC Midden-Nederland. Dat de avonden heel snel uitverkocht waren laat zien dat er behoefte aan is.
Menno: Zo’n avond is geslaagd wanneer de mensen niet alleen meedoen aan het gesprek, maar ook na afloop nog even blijven hangen, omdat ze nog iets kwijt willen aan een van de sprekers, omdat ze nog even van gedachten willen wisselen met iemand anders uit de zaal, of natuurlijk omdat ze het besproken boek nu daadwerkelijk willen lezen.