‘Afscheid nemen raakt de kern van het leven’

‘In mijn werk als coach en vertrouwenspersoon bij een gemeente had ik vaak te maken met mensen die afscheid moesten nemen van iets en daar wilde ik meer van weten. Ik had behoefte aan verdieping, maar het lukte me niet om hier iets mee te doen. Langere tijd stond deze opleiding op mijn wensenlijstje maar pas vorig jaar, toen ik mentaal de knoop begon door te hakken over een nieuwe stap in mijn loopbaan, wist ik: “Nu moet ik me echt gaan inschrijven. Ik wil meer doen met rituelen dan alleen binnen de vier muren van mijn huis.”

Hoe klein ook, in mijn persoonlijke leven deed ik al veel met rituelen zonder dat ik het door had. Nadat de kinderen naar school waren en voor ik aan het werk ging, dan dronk ik bijvoorbeeld niet zomaar een kop koffie, maar ging ik er echt voor zitten om te voelen “nu start de dag”. Een ritueel is een bewuste markering van een overgangsmoment en zonder dat ik het wist zette ik het vaak op die manier in.

Zingeving is voor mij altijd al belangrijk geweest. Tijdens de opleiding kreeg dat steeds meer aandacht. Ik stond veel stil bij wat ik belangrijk vind in het leven en ik merkte door de modules heen dat rituelen rondom afscheid me steeds meer trokken. Ik startte als vrijwilliger in een hospice en bewoog zo richting rituelen rondom afscheid, met name in de laatste levensfase.’

Indonesië

‘Afscheid nemen raakt de kern van het leven. Als je goed met afscheid om kunt gaan, dan kun je goed leven. Ik heb dat zelf echt moeten leren. Ik ben in Indonesië opgegroeid en op mijn veertiende in Nederland komen wonen. Destijds was er geen aandacht voor zo’n overgang. We gingen gewoon verder, maar dan op een andere plek. Totdat iemand een paar jaar geleden vroeg of ik wel afscheid had genomen van Indonesië, of er ruimte was geweest voor rouw. Toen gingen de sluizen bij me open. Ik ontdekte jaren aan weggestopt verdriet en het luchtte op om er, onder andere met een ritueel, aandacht aan te geven. Met een ritueel hecht je losse eindjes af, je maakt de cirkel rond om verder te kunnen gaan. Dat is iets anders dan er een slot op doen of de deur dicht trekken.

Ik ben mijn onderneming als coach aan het omvormen tot die van een Celebrant en levenseindebegeleider. Zo ben ik nu met huisartsen in gesprek en wil ik vrijwilligers in hospices een inspiratieavond over rituelen aanbieden. Ik kies bewust voor de term Celebrant, vanwege de wetenschappelijke onderbouwing en verdieping die ik meekreeg in de opleiding.

Vanuit de literatuur kan ik nu onderbouwen waarom ik een ritueel op een bepaalde manier ontwerp. Zo wordt het meer dan een leuk kunstje. Soms voel je dat er iets in een ritueel niet klopt, of is er ongemak, en door de theorie uit de opleiding weet ik nu waar ‘m dat in zit. Door de opleiding weet ik ook dat er nog zoveel meer te leren is! Maar het Celebrantschap leer je ook door veel te doen, en daar heb ik heel veel zin in.’

Mijn tip voor de nieuwe deelnemers?

‘Stap er open in, ook als je de opleiding volgt met een duidelijk doel voor ogen. Kijk om je heen en woon allerlei rituelen bij om te ervaren wat bij jou past. Misschien verras je jezelf nog. Net zoals ik van te voren niet had kunnen bedenken dat ik rituelen in de laatste levensfase zou willen doen.’