Memento mori revisited: unravelling the role of choice regarding death and dying in old age
- Start: 2020
- Status: lopend
Steeds meer mensen willen grip en controle op het moment en de wijze van sterven. Dit brengt ingewikkelde keuzes met zich mee. Dit onderzoek analyseert hoe onze omgang met de dood hierdoor verandert en wat de impact hiervan is op ons leven, de ouderdom, en de wijze waarop we sterven. Voor dit onderzoek heeft NWO aan Els van Wijngaarden een VENI-subsidie toegekend. Els van Wijngaarden is in 2022 universitair hoofddocent geworden aan het Radboud UMC.
Beschrijving
Onze houding ten opzichte van de dood ondergaat een fascinerende verandering. Een groeiende groep ouderen is vastbesloten om keuze en controle uit te oefenen over het tijdstip en de wijze van sterven, wat resulteert in een nieuw bewustzijn van de dood. Het Veni-project van Els van Wijngaarden is baanbrekend omdat het onderzoekt welke invloed de groeiende nadruk op keuzevrijheid met betrekking tot de dood heeft op hoe we leven aan het einde van ons leven. Het ontrafelt de sociaal-culturele en relationele dynamiek die met dergelijke keuzes samenhangt.
Om dit doel te bereiken, is het project onderverdeeld in drie onderling samenhangende deelprojecten:
- Op basis van het werk van Ricoeur en Taylor formuleer ik een filosofische verhandeling over keuze die zich richt op de sociaal-culturele en relationele verankering ervan, inclusief een analyse van de relatie tussen keuze en sociale verbeeldingen (opgevat als gedeelde opvattingen en beelden van een bepaalde sociaal-culturele groep, waarbij morele claims over fundamentele waarden van de samenleving een rol spelen).
- Door middel van discoursanalyse van journalistieke inhoud analyseer ik empirisch de sociale verbeeldingen van ‘sterven op hoge leeftijd’. Verder onderzoek ik, aan de hand van een longitudinale empirisch-fenomenologische benadering, de geleefde ervaring van keuzeprocessen met betrekking tot dood en sterven, door ouderen en hun familieleden te interviewen en te trachten de temporele en contextuele aard van dergelijke processen vast te leggen.
- Ten slotte combineer ik de empirische bevindingen (deelproject 2) met de filosofische inzichten (deelproject 1) om de onderliggende morele ervaring te analyseren.
Dit resulteert in een nieuwe ethische theorie, die tot doel heeft ons morele onderscheidingsvermogen met betrekking tot de complexiteit van de betreffende keuzeprocessen te verfijnen en nieuwe inzichten en een nieuwe woordenschat aan te reiken. Mijn expertise op het gebied van zelfbepaalde sterfte op oudere leeftijd, in combinatie met mijn ruime ervaring met empirisch-fenomenologisch onderzoek en interdisciplinariteit, plaatsen mij in een unieke positie om dit onderzoek uit te voeren. Naast de academische relevantie zullen mijn Veni-bevindingen beleidsmakers, gezondheidswerkers en het publiek informeren over manieren om om te gaan met deze concrete keuzes met betrekking tot dood en sterven.
Onderzoeker
dr. Els van Wijngaarden
(Mede)financiering
Dit project wordt mogelijk gemaakt door financiering vanuit het NWO-Talentprogramma Veni.
Zie ook:
Contact
Els van Wijngaarden is inmiddels werkzaam voor Radboud UMC.