Alistair Niemijer tijdens Els Borst lezing: “Ongelijkheid en kwetsbaarheid vormen de kern van zorgen”

Bianca Buurman van het Amsterdam UMC en Alistair Niemeijer van de Universiteit voor Humanistiek verzorgden dit jaar samen de twaalfde Els Borst lezing van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid. Dit jaar was de titel van de dag ‘Ik kom zo bij u…’ Over onmogelijke keuzes bij een tekort aan zorgverleners.

‘Ik kom zo bij u…’ verwijst naar het gelijknamige rapport dat het Centrum voor Ethiek en Gezondheid eind november aanbood aan VWS minister Bruijn. In dit rapport zijn bijna vijftig interviews met verpleegkundigen, verzorgenden en begeleiders in de langdurige zorg verwerkt die vertellen over de morele uitdagingen op de werkvloer die worden veroorzaakt door een tekort aan personeel. Het rapport bevat de oproep om niet alleen de statistieken over het tekort aan zorgpersoneel serieus te nemen, maar ook de morele- en menselijke aspecten van het verlenen van zorg in tijden van schaarste.

Dit stond ook centraal tijdens de Els Borst lezing op 26 november. Sprekers waren Bianca Buurman, voorzitter van de V&VN (Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland) en hoogleraar Acute Ouderenzorg aan het Amsterdam UMC, en Alistair Niemeijer, docent-onderzoeker Zorgethiek aan de Universiteit voor Humanistiek.

Moreel verduren

Alistair Niemeijer sprak over het moreel verduren in en van de langdurige zorg. In de langdurige zorg werken mensen dagelijks in situaties vol spanning en onvoorspelbaarheid. Dat leidt tot zogenaamde precarisering: structurele kwetsbaarheid en onzekerheid die niet alleen zorgverleners, maar ook zorgontvangers in de langdurige zorg ervaren. Zorg daar is zelden eenvoudig: afhankelijkheid, kwetsbaarheid en ongemak horen erbij, maar passen vaak niet bij de wijze waarop onze samenleving de zorg organiseert.

In een samenleving die ongemak en kwetsbaarheid vaak moeilijk weet te dragen, tonen zorgverleners dagelijks wat zorg in wezen is: precair, relationeel en daardoor niet zelden moreel ambivalent. Moreel verduren betekent dan: ‘er zijn’, ook als het schuurt en onzeker is. Niet uit plicht, maar omdat dat het hart van zorg vormt. Wat zegt dat over hoe we zorg waarderen? En wat zegt dat over de samenleving die we samen maken?

Niemeijer: “Moreel verduren is geen individuele plicht, maar een gezamenlijke opgave. Het is de basis voor zorg die waardig blijft, én een maatschappelijk antwoord op structurele tekorten en kwetsbaarheid in de langdurige zorg.” Aan het eind van zijn lezing benadrukt hij: “Zorg is geen bijzaak. Zorg is politiek. Als samenleving hebben we te beslissen: laten we zorg verder precair worden — of erkennen we het morele fundament dat zij vormt? Wie het uithoudt, verdient niet alleen waardering, maar vooral ruimte, tijd, steun en een stem.”

Meer informatie

Op de website van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) vind je een uitgebreid verslag van de bijeenkomst, en een download naar de lezingen.

Het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG), een samenwerkingsverband tussen de Gezondheidsraad en de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving.