‘Ethiek is zoveel meer dan vaststellen van wat wel en niet hoort’

Alistair Niemeijer is universitair docent Zorgethiek:

‘Sommige mensen schrikken van het woord ethiek. Ze zien een dominee met een opgeheven vingertje die mensen precies vertelt wat ze wel en niet horen te doen. Maar ethiek is zoveel meer dan het vaststellen van universele principes van wat wel niet hoort. Want hoe ziet de toepassing van deze principes er bijvoorbeeld uit in de dagelijkse praktijk?

Het mooie van de masteropleiding Zorgethiek en beleid is, dat we juist die dagelijkse praktijk centraal stellen. En dan zie je dat één principe kan leiden tot totaal verschillende standpunten. Kijk naar de discussies over het begrip autonomie. We vinden het belangrijk dat onze autonomie ten alle tijde gerespecteerd wordt, dat is zelfs wettelijk vastgelegd in de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst. Maar wat als je je als patiënt in een afhankelijke en kwetsbare positie bevindt? Hoe autonoom ben je dan nog, en mag of moet men dit dan ook altijd van je verwachten?

Het is in zo'n geval belangrijk om heel precies te kijken naar de complexiteit en meervoudigheid van een zorgrelatie. Zorgen is niet alleen iets dat tussen twee personen gebeurt, maar een praktijk, waarbij verschillende elementen een rol spelen en mensen zich voortdurend afstemmen op anderen en zichzelf. Als je oog hebt voor dat afstemmen, kom je tot nieuwe inzichten. Je ontdekt dat autonomie belangrijk is, maar dat andere waarden een minstens zo belangrijke rol spelen, zoals affectiviteit, fysieke kwetsbaarheid, wederkerigheid, en betekenis en zingeving. 

 

Onze studenten hebben een heel verschillende achtergrond. Sommigen zijn arts, therapeut of  verpleegkundige, anderen zijn kwaliteitsmedewerker voor een welzijnsorganisatie, weer anderen hebben net een bachelorstudie afgerond. Wat ze gemeen hebben: ze hebben bewust voor deze studie gekozen en zijn bijzonder gemotiveerd. Door die verschillende achtergronden zijn het ook hele waardevolle gesprekspartners. Iedereen neemt praktijk- of ervaringskennis mee. Ik vind het een dankbare taak om er voor te zorgen dat we die ervaringen uit de praktijk verbinden aan theoretische inzichten. Zo komen we niet alleen samen tot verdieping van kennis, maar ook tot een breder begrip van wat er echt op het spel staat.’

Lees meer verhalen van onze docenten

Alistair Niemeijer is docent Zorgethiek.