Niet fiksen, maar luisteren

Hoe ga je als verpleegkundige of verzorgende om met ouderen die lijden aan een voltooid leven? "Stap uit de ‘doe-stand’", adviseert docent-onderzoeker Els van Wijngaarden, samen met andere deskundigen, in het blad Nursing. "Probeer het te begrijpen en niet te oordelen, mensen willen gehoord worden.” Speciaal voor u uitgelicht: u kunt het artikel hier lezen.

Els van Wijngaarden legt uit wat de beweegredenen kunnen zijn van oudere mensen die hun leven voltooid achten. Vaak is er sprake van een ambivalent, grillig en dubbelzinnig proces waarin mensen uiteindelijk alleen staan. Ook vertelt Van Wijngaarden over het verschil tussen sociale eenzaamheid en existentiële eenzaamheid.

Bij existentiële eenzaamheid gaat het niet louter om het alleen zijn, maar ook om een opeenstapeling van verlieservaringen en het gevoel dat niemand echt begrijpt hoe je je voelt. Dat er niemand is met wie je je diepste gevoelens en vragen kunt delen. Veel ouderen voelen zich uitgerangeerd, nutteloos. Van Wijngaarden: “Het is verdriet over de verloren verbindingen met de wereld om hen heen, maar ook met henzelf. Dat gevoel kan nog versterkt worden als een oudere tegen de verpleegkundige zegt dat er niets meer is om voor te leven en als antwoord krijgt ‘maar gelukkig is het wél mooi weer vandaag!’”

Het is belangrijk om in gesprek te blijven en af te stemmen, vervolgt ze. Je hoeft niet onmiddellijk met antwoorden of oplossingen te komen. Van Wijngaarden tipt: “Probeer niet te oordelen als iemand je iets vertelt. Dat gebeurt sneller dan je denkt. Het gevoel van eenzaamheid en miskenning zou bij deze groep wel eens kunnen verminderen als de stervenswens minder snel pathologisch geduid zou worden. Dus niet: “Bent u misschien depressief?” maar: “Zou u daar op een ander moment eens verder over willen praten, en met wie zou u dat willen?” Eventueel kun je een geestelijk verzorger inschakelen.”

Bekijk het artikel

'Niet fiksen, maar luisteren', Aliëtte Jonkers, Nursing, februari 2017.

Els van Wijngaarden is docent-onderzoeker aan de Universiteit voor Humanistiek. Voor haar proefschrift Ready to give up on life. A study into the lived experience of older people who consider their lives to be completed and no longer worth living ontving zij de dissertatieprijs van de Stichting Praemium Erasmianum. Zij bewerkte haar proefschrift tot het publieksboek Voltooid Leven en is regelmatig in het nieuws. 

In de rubriek Uitgelicht> lichten we de komende maanden iets uit van ons onderzoek voor u. Dat kan van alles zijn: een interview, een publieksvriendelijk artikel, of een lezing. 

Hoe ga je als verpleegkundige of verzorgende om met ouderen die lijden aan een voltooid leven? "Stap uit de ‘doe-stand’", adviseert docent-onderzoeker Els van Wijngaarden, samen met andere deskundigen. "Probeer het te begrijpen en niet te oordelen, mensen willen gehoord worden.”